English
अथर्ववेद - काण्ड 18/ सूक्त 1/ मन्त्र 13
सूक्त - यम, मन्त्रोक्त
देवता - त्रिष्टुप्
छन्दः - अथर्वा
सूक्तम् - पितृमेध सूक्त
न ते॑ ना॒थंय॒म्यत्रा॒हम॑स्मि॒ न ते॑ त॒नूं त॒न्वा॒ सम्प॑पृच्याम्। अ॒न्येन॒ मत्प्र॒मुदः॑कल्पयस्व॒ न ते॒ भ्राता॑ सुभगे वष्ट्ये॒तत् ॥
स्वर सहित पद पाठन । ते॒ । ना॒थम् । य॒मि॒ । अत्र॑ । अ॒हम् । अ॒स्मि॒ । न । ते॒ । त॒नूम् । त॒न्वा᳡ । सम् । प॒पृ॒च्या॒म् । अ॒न्येन॑ । मत् । प्र॒ऽमुद॑: । क॒ल्प॒य॒स्व॒ । न । ते॒ । भ्राता॑ । सु॒ऽभ॒गे॒ । व॒ष्टि॒ । ए॒तत् ॥१.१३॥
स्वर रहित मन्त्र
न ते नाथंयम्यत्राहमस्मि न ते तनूं तन्वा सम्पपृच्याम्। अन्येन मत्प्रमुदःकल्पयस्व न ते भ्राता सुभगे वष्ट्येतत् ॥
स्वर रहित पद पाठन । ते । नाथम् । यमि । अत्र । अहम् । अस्मि । न । ते । तनूम् । तन्वा । सम् । पपृच्याम् । अन्येन । मत् । प्रऽमुद: । कल्पयस्व । न । ते । भ्राता । सुऽभगे । वष्टि । एतत् ॥१.१३॥
अथर्ववेद - काण्ड » 18; सूक्त » 1; मन्त्र » 13
विषय - सौभाग्य सम्पन्न गृह
पदार्थ -
१. हे (यमि) = संयत जीवनवाली बहिन! (अत्र) = यहाँ इस संसार में (अहम्) = मैं (ते नाथं न अस्मिन) = तेरा नाथ नहीं हूँ-तुझे पत्नीरूप में चाहनेवाला [नाथ याच्ञायाम्] नहीं हूँ। (ते तनूम्) = तेरे शरीर को (तन्व:) = अपने शरीर से न (संपपृच्याम्) = सम्पृक्त नहीं करता हूँ। २. तू (मत् अन्येन) = मुझसे भिन्न [विलक्षण] पुरुष के साथ (प्रमुदः कल्पयस्व)= प्रकृष्ट आनन्दों को साधनेवाली हो, अर्थात् असगोत्र पुरुष को पतिरूप में प्राप्त करके आनन्दयुक्त जीवनवाली हो। हे (सुभगे) = उत्तम भाग्यवाली! (ते भ्राता) = तेरा भाई (एतत्) = इस पतिरूप सम्बन्ध को न वष्टि नहीं चाहता है।
भावार्थ - हम सुदूर सम्बन्धों को स्थापित करते हुए, घरों को सुख-समृद्धि-सम्पन्न बनाएँ। फूलते-फलते हमारे घर आमोद-प्रमोद से भरपूर हों।
इस भाष्य को एडिट करें