Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 25
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 25/ मन्त्र 42
    ऋषिः - गोतम ऋषिः देवता - यजमानो देवता छन्दः - स्वराट् पङ्क्तिः स्वरः - पञ्चमः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    5

    एक॒स्त्वष्टु॒रश्व॑स्या विश॒स्ता द्वा य॒न्तारा॑ भवत॒स्तथ॑ऽऋ॒तुः।या ते॒ गात्रा॑णामृतु॒था कृ॒णोमि॒ ताता॒ पिण्डा॑नां॒ प्र जु॑होम्य॒ग्नौ॥४२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    एकः॑। त्वष्टुः॑। अश्व॑स्य। वि॒श॒स्तेति॑ विऽश॒स्ता। द्वा। य॒न्तारा॑। भ॒व॒तः॒। तथा॑। ऋ॒तुः। या। ते॒। गात्रा॑णाम्। ऋ॒तु॒थेत्यृ॑तु॒ऽथा। कृ॒णोमि॑। तातेति॒ ताता॑। पिण्डा॑नाम्। प्र। जु॒हो॒मि॒। अ॒ग्नौ ॥४२ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    एकस्त्वष्टुरश्वस्या विशस्ता द्वा यन्तारा भवतस्तथऽऋतुः । या ते गात्राणामृतुथा कृणोमि ताता पिण्डानाम्प्र जुहोम्यग्नौ ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    एकः। त्वष्टुः। अश्वस्य। विशस्तेति विऽशस्ता। द्वा। यन्तारा। भवतः। तथा। ऋतुः। या। ते। गात्राणाम्। ऋतुथेत्यृतुऽथा। कृणोमि। तातेति ताता। पिण्डानाम्। प्र। जुहोमि। अग्नौ॥४२॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 25; मन्त्र » 42
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ -हे मनुष्यांनो (एकः) एक (ऋतुः) वसंत आदी एक ?? ऋतू (त्वष्टुः) सुशोभित वा सुंदर (अश्‍वस्य) घोड्याचे (विशस्ता) विशेष वा ऋतूप्रमाणे वेगवेगळे रूप बदलणारा असतो, अथवा (द्वा) दोन (यन्तारा) नियामक ऋतू (भवतः) (पशू वा माणसाचे रूप बदलणारे) असतात (तथा) त्याप्रमाणे (ते) (या) तुमच्या ज्या (गात्राणाम्) अवयवांच्या अथवा (पिण्डानाम्) अवयवांचे पिण्ड म्हणजे शिरा, नाड्या आदी) यांना (ऋतुथा) प्रत्येक ऋतूप्रमाणे योग्य वा आवश्यक पदार्थ वा औषधी मी (कृणोमि) तयार करावी (ता ता) तुमच्या त्या त्या रोगांना दूर करण्याासठी ते रोगनाशक औषधी मी (वैद्य वा याज्ञिक) (अग्रौ) अग्नीमधे (प्र, जुहोमि) आहुतीरूपाने टाकत आहे. ॥42॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. ज्याप्रमाणे अश्‍वप्रशिक्षक घोड्यांना ऋतूप्रमाणे वेगवेगळे प्रशिक्षण देतात आणि जसे गुरूजन विद्यार्थ्यांना क्रिया शिकवितात, आणि जसे अग्नीत पिण्ड (औषधीचे तुकडे) टाकून याज्ञिकजन वायूची शुद्धी करतात, तद्वत विद्यारूप अग्नीमधे अविद्यारूप भ्रमादींना होमात जाळून यज्ञकर्ता आत्म्याला शुद्ध करतात. ॥42॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top