English
यजुर्वेद - अध्याय 25/ मन्त्र 43
ऋषिः - गोतम ऋषिः
देवता - आत्मा देवता
छन्दः - निचृत त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
2
मा त्वा॑ तपत् प्रि॒यऽआ॒त्मापि॒यन्तं॒ मा स्वधि॑तिस्त॒न्वऽआ ति॑ष्ठिपत्ते।मा ते॑ गृ॒ध्नुर॑विश॒स्ताति॒हाय॑ छि॒द्रा गात्रा॑ण्य॒सिना॒ मिथू॑ कः॥४३॥
स्वर सहित पद पाठमा। त्वा॒। त॒प॒त्। प्रि॒यः। आ॒त्मा। अ॒पि॒यन्त॒मित्य॑पि॒ऽयन्त॑म्। मा। स्वधि॑ति॒रिति॒ स्वऽधि॑तिः। त॒न्वः᳖। आ। ति॒ष्ठि॒प॒त्। ति॒स्थि॒प॒दिति॑ तिस्थिपत्। ते॒। मा। ते॒। गृ॒ध्नुः। अ॒वि॒श॒स्तेत्य॑विऽश॒स्ता। अ॒ति॒हायेत्य॑ति॒हाय॑। छि॒द्रा। गात्रा॑णि। अ॒सिना॑। मिथू॑। क॒रिति॑ कः ॥४३ ॥
स्वर रहित मन्त्र
मा त्वा तपत्प्रियऽआत्मापियन्तम्मा स्वधितिस्तन्वऽआ तिष्ठिपत्ते । मा ते गृध्नुरविशस्तातिहाय छिद्रा गात्राण्यसिना मिथू कः ॥
स्वर रहित पद पाठ
मा। त्वा। तपत्। प्रियः। आत्मा। अपियन्तमित्यपिऽयन्तम्। मा। स्वधितिरिति स्वऽधितिः। तन्वः। आ। तिष्ठिपत्। तिस्थिपदिति तिस्थिपत्। ते। मा। ते। गृध्नुः। अविशस्तेत्यविऽशस्ता। अतिहायेत्यतिहाय। छिद्रा। गात्राणि। असिना। मिथू। करिति कः॥४३॥
विषय - मनुष्यांनी आत्मा आदी पदार्थांचे शुद्धीकरण कसे करावे, याविषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे विद्वान, (ते) आपला (प्रियः) सर्वांना प्रेम आणि आनंद देणारा आणि (स्वतः प्रसन्न राहणारा) जे (आत्मा) स्वरूप आत्मतत्त्व आहे, ते (अपियन्तम्) तुम्हाला निश्‍चयाने प्राप्त राहो (तुम्ही सदैव उत्साही व क्रियाशील रहा) आत्मतत्त्वाची ती अनुभूती (त्वा) तुम्हाला (अतिज्ञव) सोडून (मा, तपत्) जाऊ नये, तुम्हांला स्वरूपाकडून कोणता ताप, संताप असूं नये. (स्वधिति). वज्र (वा तत्सम शस्त्रादी (ते) तुमच्या (तन्वः) शरीराच्या मधे (मा, तिष्ठिपत्) प्रविष्ट होऊ नये (तुमचे शरीर प्रहार, ठेच आदीपासून दूर रहावे, (अशी आमची कामना आहे) आपले (छिद्राः) छिन्न-भिन्न (गात्राणि) अंग (अविशस्त्र) कधी कापण्याच्या स्थितीत येऊ नये. कोणी (गृध्नुः) तशी इच्छा करणारा तुमचा शत्रू (मा) तशा प्रयत्नात यशस्वी होऊ नये. तसेच कोणी असिधारी शत्रू तुम्हास (असिना) तलपारीने (मिथू) अकस्मात् वा असावधान दशेत (कः) प्रहार करू नये. ॥43॥
भावार्थ - भावार्थ - प्रत्येक मनुष्याने स्वतःच्या आत्म्यास शोक व निराशेच्या गर्तेत ढकलूं नये. कोणावर वज्र वा शास्त्रप्रहार करू नये, तसेच कोणी उपकारकर्ता असेल, तर त्याचे उपकार विसरू नये. (शास्त्र तेंव्हा त्यावर ही आपण स्वतः उपकार करून परतफेड करावी) ॥43।
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal