Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 21/ मन्त्र 19
    ऋषिः - स्वस्त्यात्रेय ऋषिः देवता - विश्वेदेवा देवताः छन्दः - अनुष्टुप् स्वरः - गान्धारः
    3

    ति॒स्रऽइडा॒ सर॑स्वती॒ भार॑ती म॒रुतो॒ विशः॑।वि॒राट् छन्द॑ऽइ॒हेन्द्रि॒यं धे॒नुर्गौर्न वयो॑ दधुः॥१९॥

    स्वर सहित पद पाठ

    ति॒स्रः। इडा॑। सर॑स्वती। भार॑ती। म॒रुतः॑। विशः॑। वि॒राडिति॑ वि॒ऽराट्। छन्दः॑। इ॒ह। इ॒न्द्रि॒यम्। धे॒नुः। गौः। न। वयः॑। द॒धुः॒ ॥१९ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    तिस्रऽइडा सरस्वती भारती मरुतो विशः । विराट्छन्दऽइहेन्द्रियन्धेनुर्गौर्न वयो दधुः ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    तिस्रः। इडा। सरस्वती। भारती। मरुतः। विशः। विराडिति विऽराट्। छन्दः। इह। इन्द्रियम्। धेनुः। गौः। न। वयः। दधुः॥१९॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 21; मन्त्र » 19
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - ज्याप्रमाणे (इह) या जगात (इडा) फृथ्वी (सरस्वती) वाणी आणि (भारती) धारणावती बुद्धी या (तिस्रः) तीन (धन धारण करतात वा धनार्जनाची कारणें असतात) (पृथ्वी, मधुरवाणी आणि कुशल बुद्धी याद्वारे ऐश्वर्यवृद्धी होत असते) तसेच ज्याप्रमाणे (मरूतः) विविध प्राण आदी पवन (विशः) मनुष्य आदी प्राण्याचे धारण करतात, (विराट) (छन्दः) विराट छंदातील मंत्र (त्यातील उपदेशाद्वारे) देदीप्यमान शक्ती देतात (इन्द्रियम्‌) धन देतात (धेनुः) वासराला दुग्धपान करविणाऱ्या (गौः) (न) गायीप्रमाणे (वयः) प्राप्तव्य वा इच्छित वस्तू (दधुः) धारण (वा प्राप्त) करतात, तद्वत या (वाणी, बुद्धी, प्राणशक्ती) आदी द्वारा सर्व मनुष्यांनी धन-ऐश्वर्य प्राप्त केले पाहिजे. ॥19॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. जसे विद्वान वा विचारक कुशल लोक सुसंस्कृत वाणी, विद्या, प्राण, आणि पशुधनाद्वारे ऐश्वर्य प्राप्त करतात, तसे इतर सर्वांनाही प्राप्त केले पाहिजे ॥19॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top