Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 21
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 21/ मन्त्र 52
    ऋषिः - स्वस्त्यात्रेय ऋषिः देवता - अश्व्यादयो देवताः छन्दः - त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    3

    दे॒वीऽऊ॒र्जा॑हुती॒ दुघे॑ सु॒दुघेन्द्रे॒ सर॑स्वत्य॒श्विना॑ भि॒षजा॑वतः। शु॒क्रं न ज्योति॒ स्तन॑यो॒राहु॑ती धत्तऽइन्द्रि॒यं व॑सु॒वने॑ वसु॒धेय॑स्य व्यन्तु॒ यज॑॥५२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    दे॒वी इति॑ दे॒वी। ऊ॒र्ज्जाहु॑ती॒ इत्यू॒र्जाऽआहु॑ती। दुघे॒ इति॒ दुघे॑। सु॒दुघेति॑ सु॒ऽदुघा। इन्द्रे॑। सर॑स्वती। अ॒श्विना॑। भि॒षजा॑। अ॒व॒तः॒। शु॒क्रम्। न। ज्योतिः॑। स्तन॑योः। आहु॑ती॒ इत्याऽहु॑ती। ध॒त्त॒। इ॒न्द्रि॒यम्। व॒सु॒वन॒ इति॑ वसु॒ऽवने॑। व॒सु॒धेय॒स्येति॑ वसु॒ऽधेय॑स्य। व्य॒न्तु॒। यज॑ ॥५२ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    देवीऽऊर्जाहुती दुघे सुदुघेन्द्रे सरस्वत्यश्विना भिषजावतः । शुक्रन्न ज्योति स्तनयोराहुती धत्तऽइन्द्रियमवसुवने वसुधेयस्य व्यन्तु यज ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    देवी इति देवी। ऊर्ज्जाहुती इत्यूर्जाऽआहुती। दुघे इति दुघे। सुदुघेति सुऽदुघा। इन्द्रे। सरस्वती। अश्विना। भिषजा। अवतः। शुक्रम्। न। ज्योतिः। स्तनयोः। आहुती इत्याऽहुती। धत्त। इन्द्रियम्। वसुवन इति वसुऽवने। वसुधेयस्येति वसुऽधेयस्य। व्यन्तु। यज॥५२॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 21; मन्त्र » 52
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - विद्वज्जनहो, (देवी) दिव्य मनोहर आणि (दुघे) उत्तमता देणाऱ्या प्रातः आणि सायंच्या वेळा, (जशा आनंद देतात) (इन्द्रे) परमऐश्वर्य प्राप्तीसाठी (ऊर्ज्जाहुति) अन्नाची आहुती (दिली जाते) अथवा (सरस्वती) विशेष ज्ञानवती स्त्री आणि (सुदुघा) सुखदायक (भिषजा) उत्तम वैद्य आणि (अश्विना) अध्यापक व उपदेशक (शुक्रम्‌) (न) शुद्ध जलाची लोक ज्याप्रमाणे रक्षा करतात, (त्याप्रमाणे वरील प्रातः सायंवेळा, विदुषी स्त्री, अध्यापक, उपदेशक हे सर्व जणु (ज्योतिः) भौतिक प्रकाशाची आणि ज्ञानरूप प्रकाशाची (अवतः) रक्षा करतात. हे विद्वान, लोकहो, (स्तनयोः) शरीरात स्तनांची जी (आहुती) ग्रहणीय क्रिया आहे (स्तनापासून शिशूसाठी दुग्धोत्पत्ती होते) ती प्रवृत्ती तुम्ही (धत्त) धारण करा (सामान्यजनांकरिता ज्ञान-दान करा) याशिवाय (वसुधेयस्य) ज्यामधे धन-संपदा भरलेली आहे, अशा या संसारामधे (वसुवने) धनाच उपभोग घेण्याची इच्छा असणाऱ्या माणसांसाठी तुम्ही ते (इन्द्रियम्‌) धन धारण करा की ज्यायोगे उक्त सर्व भौतिक पदार्थ सर्व साधारण लोकांनाही (व्यन्तु) उपलब्ध होतील. हे गुणग्राहक साधारण मनुष्या, तू देखील त्या विद्वानाप्रमाणे आपल्या सर्व कार्यात संगती वा समन्वय साधत जा. ॥52॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात उपमा आणि वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहेत. ज्याप्रमाणे निष्णात वैद्यजन आपल्या आणि अन्यांच्या शरिराचे रक्षण करत करत त्याची वृद्धी करावी की ज्यायोगे जगात अतुलनीय सुख नांदेल ॥52॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top