Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 8/ मन्त्र 7
    ऋषिः - भरद्वाज ऋषिः देवता - सविता गृहपतिर्देवता छन्दः - विराट ब्राह्मी अनुष्टुप्, स्वरः - गान्धारः
    0

    उ॒प॒या॒मगृ॑हीतोऽसि सावि॒त्रोऽसि चनो॒धाश्च॑नो॒धाऽअ॑सि॒ चनो॒ मयि॑ धेहि। जिन्व॑ य॒ज्ञं जिन्व॑ य॒ज्ञप॑तिं॒ भगा॑य दे॒वाय॑ त्वा सवि॒त्रे॥७॥

    स्वर सहित पद पाठ

    उ॒प॒या॒मगृही॑त॒ इत्यु॑पया॒मऽगृ॑हीतः। अ॒सि॒। सा॒वि॒त्रः। अ॒सि॒। च॒नो॒धा इति॑ चनः॒ऽधाः। च॒नो॒धा इति॑ चनः॒ऽधाः। अ॒सि॒। चनः॑। मयि॑। धे॒हि॒। जिन्व॑। य॒ज्ञम्। जिन्व॑। य॒ज्ञप॑ति॒मिति॑ य॒ज्ञऽप॑तिम्। भगा॑य। दे॒वाय॑। त्वा॒। स॒वि॒त्रे ॥७॥


    स्वर रहित मन्त्र

    उपयामगृहीतो सि सावित्रो सि चनोधाश्चनोधा असि चनो मयि धेहि । जिन्व यज्ञञ्जिन्व यज्ञपतिं भगाय देवाय त्वा सवित्रे ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    उपयामगृहीत इत्युपयामऽगृहीतः। असि। सावित्रः। असि। चनोधा इति चनःऽधाः। चनोधा इति चनःऽधाः। असि। चनः। मयि। धेहि। जिन्व। यज्ञम्। जिन्व। यज्ञपतिमिति यज्ञऽपतिम्। भगाय। देवाय। त्वा। सवित्रे॥७॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 8; मन्त्र » 7
    Acknowledgment

    भावार्थ -

    हे पुरुष ! तू ( उपयामगृहीतः असि ) राज्य के नियम व्यवस्था द्वारा बद्ध है । तू (सावित्रः ) सविता के पद पर स्थित (चनोधाः असि ) अन्न समृद्धि को देने और सूर्य के समान ही धारण पोषण करने हारा है, क्योंकि तू ( चनोधाः असि ) अन्न को धारण पोषण करता है । तू ( मयि ) मुझे भी ( चनः ) अन्न ( धेहि ) प्रदान कर । ( यज्ञं जिन्व ) तू अन्न से यज्ञ राष्ट्र को तृप्त कर ( यज्ञपतिम् ) राष्ट्रपति को भी ( जिन्व) तृप्त कर । ( भगाय ) समस्त ऐश्वर्यमय ( देवाय ) देव ( सवित्रे ) सविता के पद के लिये (त्वा) तुझको नियुक्त करता हूं ॥ शत० ४ । ४ । १ । ६ ॥ 
    गृहस्थ पक्ष में- हे पुरुष ! तुझे मैं स्त्री उपयाम= विवाह द्वारा स्वीकार करती हूं । तू सावित्र अर्थात् प्रजा के उत्पादक या परमेश्वर के उपासक या स्वयं सविता सूर्य के समान तेजस्वी है। तू अन्न समृद्धि का धारक है तू गृहस्थ यज्ञ को पुष्ट कर । सविता रूप तुझे अर्थात् सन्तानोत्पादक पति पद के लिये करती हूं । 
     

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर -

    भरद्वाज ऋषिः । सविता देवता । विराड् ब्राह्मी अनुष्टुप् । गान्धारः ॥ 

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top