English
यजुर्वेद - अध्याय 3/ मन्त्र 53
ऋषिः - बन्धुर्ऋषिः
देवता - मनो देवता
छन्दः - अतिपाद निचृत् गायत्री,
स्वरः - षड्जः
4
मनो॒ न्वाह्वा॑महे नाराश॒ꣳसेन॒ स्तोमे॑न। पि॒तॄ॒णां च॒ मन्म॑भिः॥५३॥
स्वर सहित पद पाठमनः॑। नु। आ। ह्वा॒म॒हे॒। ना॒रा॒श॒ꣳसेन॑। स्तोमे॑न। पि॒तॄ॒णाम्। च॒। मन्म॑भि॒रिति॒ मन्म॑ऽभिः ॥५३॥
स्वर रहित मन्त्र
मनो न्वाह्वमहे नाराशँसेन स्तोमेन । पितऋृणाञ्च मन्मभिः ॥
स्वर रहित पद पाठ
मनः। नु। आ। ह्वामहे। नाराशꣳसेन। स्तोमेन। पितॄणाम्। च। मन्मभिरिति मन्मऽभिः॥५३॥
विषय - पुढील मंत्रात मनाचे लक्षण सांगितले आहे -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - आम्ही (नाराशंसेन) मनुष्यांसाठी जे अतीव प्रशंसनीय आहेत (स्तोमेन) अशा चांगल्या कार्याची स्तुती करतो. (पितृणाम्) प्राण्यांचे पालन करणार्या ऋतूंच्या गुणांमधे अथवा ज्ञानी माणसांच्या (मन्मभिः) उत्तम ग्रहणीय गुणांमधे आपल्या (मनः) संकल्पविकल्पात्मक चित्राचा सर्व दिशांतून विरोध करून त्याला गुणांशी जोडतो (अन्वाहृामहे) (आपल्या चित्राला विद्वानांचे गुणग्रहण करणार्याकडे वळवितो व दृढ करतो) ॥53॥
भावार्थ - भावार्थ - मानवजन्माच्या साफल्याकरिता मनुष्यांनी आपल्या मनाला विद्या आदी गुणांत गुंतविले पाहिजे. ज्याप्रमाणे वसंत आदी ऋतू स्वगुणवैशिष्ट्याद्वारे सर्वांना लाभ देतात व ज्याप्रमाणे विद्वज्जन क्रमाक्रमाने अनेक प्रकारच्या विद्यांचा शोध घेतात व साक्षात्कार करतात (व सर्वांचे भले करतात) त्याप्रमाणे सर्व मनुष्यांनी सतत पुरूर्षार्थ-श्रम करीत विद्या प्राप्ती करावी. ॥53॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal