Loading...

काण्ड के आधार पर मन्त्र चुनें

  • अथर्ववेद का मुख्य पृष्ठ
  • अथर्ववेद - काण्ड 14/ सूक्त 1/ मन्त्र 23
    सूक्त - सोमार्क देवता - बृहती गर्भा त्रिष्टुप् छन्दः - सवित्री, सूर्या सूक्तम् - विवाह प्रकरण सूक्त

    पू॑र्वाप॒रंच॑रतो मा॒ययैतौ शिशू॒ क्रीड॑न्तौ॒ परि॑ यातोऽर्ण॒वम्। विश्वा॒न्यो भुव॑नावि॒चष्ट॑ ऋ॒तूँर॒न्यो वि॒दध॑ज्जायसे॒ नवः॑ ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    पू॒र्व॒ऽअ॒प॒रम् । च॒र॒त॒: । मा॒यया॑ । ए॒तौ । शिशू॒ इति॑ । क्रीड॑न्तौ । परि॑ । या॒त॒: । अ॒र्ण॒वम् । विश्वा॑ । अ॒न्य: । भुव॑ना । वि॒ऽचष्टे॑ । ऋ॒तून् । अ॒न्य: । वि॒ऽदध॑त् । जा॒य॒से॒ । नव॑: ॥१.२३॥


    स्वर रहित मन्त्र

    पूर्वापरंचरतो माययैतौ शिशू क्रीडन्तौ परि यातोऽर्णवम्। विश्वान्यो भुवनाविचष्ट ऋतूँरन्यो विदधज्जायसे नवः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    पूर्वऽअपरम् । चरत: । मायया । एतौ । शिशू इति । क्रीडन्तौ । परि । यात: । अर्णवम् । विश्वा । अन्य: । भुवना । विऽचष्टे । ऋतून् । अन्य: । विऽदधत् । जायसे । नव: ॥१.२३॥

    अथर्ववेद - काण्ड » 14; सूक्त » 1; मन्त्र » 23

    भाषार्थ -
    (एतौ) ये दोनों पति और पत्नी (मायया) प्रज्ञापूर्वक (पूर्वापरम्) पूर्व अर्थात् ब्रह्मचर्याश्रम से गृहस्थाश्रम की ओर, गृहस्थाश्रम से वानप्रस्थाश्रम की ओर, वानप्रस्थाश्रम से संन्यासाश्रम की ओर (चरतः) विचरते हैं, और (शिशु) शिशुओं के सदृश (क्रीडन्तौ) खेलते हुए (अर्णवम्) गृहस्थ समुद्र को (परि) परित्याग करके (यातः) अगले आश्रम में चले जाते हैं। (अन्यः) एक अर्थात् पति (विश्वा भुवना) सभी गृहस्थ-भुवनों की (विचष्टे) देख-भाल करता है, और (अन्यः) दूसरी तू हे पत्नि ! (ऋतून्) ऋतुधर्मों को (विदधत्) प्रकट करती हुई (नवः) नवीन नवीन रूप में (जायसे) प्रकट होती रहती है ।

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top