Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 15
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 15/ मन्त्र 17
    ऋषिः - परमेष्ठी ऋषिः देवता - वर्षुर्त्तर्देवता छन्दः - कृतिः स्वरः - निषादः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    5

    अ॒यं प॒श्चाद् वि॒श्वव्य॑चा॒स्तस्य॒ रथ॑प्रोत॒श्चास॑मरथश्च सेनानीग्राम॒ण्यौ। प्र॒म्लोच॑न्ती चानु॒म्लोच॑न्ती चाप्स॒रसौ॑ व्या॒घ्रा हे॒तिः स॒र्पाः प्रहे॑ति॒स्तेभ्यो॒ नमो॑ऽअस्तु॒ ते नो॑ऽवन्तु॒ ते नो॑ मृडयन्तु॒ ते यं द्वि॒ष्मो यश्च॑ नो॒ द्वेष्टि॒ तमे॑षां॒ जम्भे॑ दध्मः॥१७॥

    स्वर सहित पद पाठ

    अ॒यम्। प॒श्चात्। वि॒श्वव्य॑चा॒ इति॑ वि॒श्वऽव्य॑चाः। तस्य॑। रथ॑प्रोत॒ इति॒ रथ॑ऽप्रोतः। च॒। अस॑मरथ॒ इत्यस॑मऽरथः। च॒। से॒ना॒नी॒ग्रा॒म॒ण्यौ। से॒ना॒नी॒ग्रा॒म॒न्याविति॑ सेनानीग्राम॒न्यौ। प्र॒म्लोच॒न्तीति॑ प्र॒ऽम्लोच॑न्ती। च॒। अ॒नु॒म्लोच॒न्तीत्य॑नु॒ऽम्लोच॑न्ती। च॒। अ॒प्स॒रसौ॑। व्या॒घ्राः। हे॒तिः। स॒र्पाः। प्रहे॑ति॒रिति॒ प्रऽहे॑तिः। तेभ्यः॑। नमः॑। अ॒स्तु॒। ते। नः॒। अ॒व॒न्तु॒। ते। नः॒। मृ॒ड॒य॒न्तु॒। ते। यम्। द्वि॒ष्मः। यः। च॒। नः॒। द्वेष्टि॑। तम्। ए॒षा॒म्। जम्भे॑। द॒ध्मः॒ ॥१७ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    अयम्पश्चाद्विश्वव्यचास्तस्य रथप्रोतश्चासमरथश्च सेनानीग्रामण्या । प्रम्लोचन्ती चानुम्लोचन्ती चाप्सरसौ व्याघ्रा हेतिः सर्पा प्रहेतिस्तेभ्यो न मोऽअस्तु ते नो वन्तु ते नो मृडयन्तु ते यन्द्विष्मो यश्च नो द्वेष्टि तमेषाञ्जम्भे दध्मः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    अयम्। पश्चात्। विश्वव्यचा इति विश्वऽव्यचाः। तस्य। रथप्रोत इति रथऽप्रोतः। च। असमरथ इत्यसमऽरथः। च। सेनानीग्रामण्यौ। सेनानीग्रामन्याविति सेनानीग्रामन्यौ। प्रम्लोचन्तीति प्रऽम्लोचन्ती। च। अनुम्लोचन्तीत्यनुऽम्लोचन्ती। च। अप्सरसौ। व्याघ्राः। हेतिः। सर्पाः। प्रहेतिरिति प्रऽहेतिः। तेभ्यः। नमः। अस्तु। ते। नः। अवन्तु। ते। नः। मृडयन्तु। ते। यम्। द्विष्मः। यः। च। नः। द्वेष्टि। तम्। एषाम्। जम्भे। दध्मः॥१७॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 15; मन्त्र » 17
    Acknowledgment

    पदार्थ -
    পদার্থঃ–হে মনুষ্যগণ! যেমন (অয়ম্) এই (পশ্চাৎ) পশ্চাৎ হইতে (বিশ্বব্যচাঃ) বিশ্বে ব্যাপ্ত বিদ্যুৎরূপ অগ্নি আছে (তস্য) উহার (সেনানী গ্রামণ্যৌ) সেনাপতি ও গ্রামপতির সমান (রথপ্রোতঃ) রমণীয় তেজঃ স্বরূপে ব্যাপ্ত (চ) এবং (অসমরথঃ) যাহার সমান অন্য রথ না হয় উহা (চ) এই উভয়ে (প্রম্লোচন্তী) উত্তম প্রকার সকল ওষধি আদি পদার্থসকলকে শুষ্ক কারিণী (চ) তথা (অনুম্লোচন্তী) পশ্চাৎ জ্ঞানের হেতু প্রকাশ (চ) এই উভয়ে (অপ্সরসৌ) ক্রিয়াকারক আকাশস্থ কিরণ যেমন (হেতিঃ) সাধারণ বজ্র তুল্য তথা (প্রহেতিঃ) উত্তম বজ্রের সমান (ব্যাঘ্রাঃ) সিংহদের তথা (সর্পাঃ) সর্পগুলির সমান প্রাণিদেরকে দুঃখদায়ী জীব আছে (তেভ্যঃ) তাহাদিগের জন্য (নমঃ) বজ্রপ্রহার (অস্তু) হউক এবং যাহারা এই পূর্বোক্ত হইতে রক্ষা করিবে (তে) তাহারা (নঃ) আমাদের (অবন্তু) রক্ষক হউন, (তে) তাহারা (নমঃ) আমাদেরকে (মৃডয়ন্তু) সুখী করুন তথা (তে) সেই আমরা (য়ম্) যাহার সঙ্গে (দ্বিষ্মঃ) দ্বেষ করি (চ) এবং (য়ঃ) যে দুষ্ট (নঃ) আমাদের সঙ্গে (দ্বেষ্টি) দ্বেষ করে যাহাকে আমরা (এষাম্) এই সব সিংহাদির (জম্ভে) মুখে (দধমঃ) ধারণ করি (তম্) তাহাকে সেই সব রক্ষকগণও সিংহাদির মুখে ধারণ করে ॥ ১৭ ॥

    भावार्थ - ভাবার্থঃ–এই মন্ত্রে বাচকলুপ্তোপমলঙ্কার আছে । ইহা বর্ষা ঋতুর শেষ ব্যাখ্যান । ইহাতে মনুষ্যদিগকে নিয়মপূর্বক আহার-বিহার করা উচিত ॥ ১৭ ॥

    मन्त्र (बांग्ला) - অ॒য়ং প॒শ্চাদ্ বি॒শ্বব্য॑চা॒স্তস্য॒ রথ॑প্রোত॒শ্চাস॑মরথশ্চ সেনানীগ্রাম॒ণ্যৌ । প্র॒ম্লোচ॑ন্তী চানু॒ম্লোচ॑ন্তী চাপ্স॒রসৌ॑ ব্যা॒ঘ্রা হে॒তিঃ স॒র্পাঃ প্রহে॑তি॒স্তেভ্যো॒ নমো॑ऽঅস্তু॒ তে নো॑ऽবন্তু॒ তে নো॑ মৃডয়ন্তু॒ তে য়ং দ্বি॒ষ্মো য়শ্চ॑ নো॒ দ্বেষ্টি॒ তমে॑ষাং॒ জম্ভে॑ দধ্মঃ ॥ ১৭ ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - অয়ং পশ্চাদিত্যস্য পরমেষ্ঠী ঋষিঃ । বর্ষর্ত্তুর্দেবতা । কৃতিশ্ছন্দঃ ।
    নিষাদঃ স্বরঃ ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top