Loading...

काण्ड के आधार पर मन्त्र चुनें

  • अथर्ववेद का मुख्य पृष्ठ
  • अथर्ववेद - काण्ड 18/ सूक्त 1/ मन्त्र 44
    सूक्त - पितरगण देवता - त्रिष्टुप् छन्दः - अथर्वा सूक्तम् - पितृमेध सूक्त

    उदी॑रता॒मव॑र॒उत्परा॑स॒ उन्म॑ध्य॒माः पि॒तरः॑ सो॒म्यासः॑। असुं॒ य ई॒युर॑वृ॒का ऋ॑त॒ज्ञास्तेनो॑ऽवन्तु पि॒तरो॒ हवे॑षु ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    उत् । ई॒र॒ता॒म् । अव॑रे । उत् । परा॑स: । उत् । म॒ध्य॒मा: । पि॒तर॑: । सो॒म्यास॑: । असु॑म् । ये । ई॒यु: । अ॒वृ॒का: । ऋ॒त॒ऽज्ञा: । ते । न॒: । अ॒व॒न्तु॒ । पि॒तर॑: । हवे॑षु ॥१.४४॥


    स्वर रहित मन्त्र

    उदीरतामवरउत्परास उन्मध्यमाः पितरः सोम्यासः। असुं य ईयुरवृका ऋतज्ञास्तेनोऽवन्तु पितरो हवेषु ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    उत् । ईरताम् । अवरे । उत् । परास: । उत् । मध्यमा: । पितर: । सोम्यास: । असुम् । ये । ईयु: । अवृका: । ऋतऽज्ञा: । ते । न: । अवन्तु । पितर: । हवेषु ॥१.४४॥

    अथर्ववेद - काण्ड » 18; सूक्त » 1; मन्त्र » 44

    भावार्थ -
    (अवरे) अवर, हम से छोटे पुत्र, पौत्रादि (सोम्यासः) ज्ञान रूप सोम का पान करने वाले शिष्य, विद्यार्थी जन (उत् ईरताम्) उन्नति की तरफ चलें, ऊंचे उठे। (परासः) पर, हमसे बड़े सौम्य स्वभाव, सुशील, ज्ञानवृद्ध आचार्य गण भी (उत् ईरताम्) ऊंचे पद को प्राप्त करें। (मध्यमासः सोम्यासः पितरः) मध्यम बीच के, ज्ञानवान्, पालकजन भी (उत् ईरताम्) उन्नति को प्राप्त करें। (ये) जो (असुम्) प्राण को (ईयुः) प्राप्त हैं अर्थात् जो भी प्राण धारण करते है (ते) वे (अवृकाः) भेड़िये के समान क्रूर और चौर्य, पाखण्ड वृत्ति न होकर (ऋतज्ञाः) सत्य वेद के जानने हारे होकर (पितरः) हमारे पालक रूप से (हवेषु) संग्रामों में भी (नः भवन्तु) हमारी रक्षा करें।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - अथर्वा ऋषिः। यमो मन्त्रोक्ता वा देवताः। ४१, ४३ सरस्वती। ४०, रुद्रः। ४०-४६,५१,५२ पितरः। ८, १५ आर्षीपंक्ति। १४,४९,५० भुरिजः। १८, २०, २१,२३ जगत्यः। ३७, ३८ परोष्णिक्। ५६, ५७, ६१ अनुष्टुभः। ५९ पुरो बृहती शेषास्त्रिष्टुभ्। एकाशीयृचं सूक्तम्॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top