Loading...
यजुर्वेद अध्याय - 18

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 18/ मन्त्र 21
    ऋषिः - देवा ऋषयः देवता - याङ्गवानात्मा देवताः छन्दः - विराड्धृतिः स्वरः - ऋषभः
    115

    स्रुच॑श्च मे चम॒साश्च॑ मे वाय॒व्यानि च मे द्रोणकल॒शश्च॑ मे॒ ग्रावा॑णश्च मेऽधि॒षव॑णे च मे पू॒त॒भृच्च॑ मऽआधव॒नीय॑श्च मे॒ वेदि॑श्च मे ब॒र्हिश्च॑ मेऽवभृ॒थश्च॑ मे स्वगाका॒रश्च॑ मे य॒ज्ञेन॑ कल्पन्ताम्॥२१॥

    स्वर सहित पद पाठ

    स्रुचः॑। च॒। मे॒। च॒म॒साः। च॒। मे॒। वा॒य॒व्या᳖नि। च॒। मे॒। द्रो॒ण॒क॒ल॒श इति॑ द्रोणऽकल॒शः। च॒। मे॒। ग्रावा॑णः। च॒। मे॒। अ॒धि॒षव॑णे। अ॒धि॒सव॑ने॒ इत्य॑धि॒ऽसव॑ने। च॒। मे॒। पू॒त॒भृदिति॑ पूत॒ऽभृत्। च॒। मे॒। आ॒ध॒व॒नीय॒ इत्या॑ऽधव॒नीयः॑। च॒। मे॒। वेदिः॑। च॒। मे॒। ब॒र्हिः। च॒। मे॒। अ॒व॒भृ॒थ इत्य॑वऽभृ॒थः। च॒। मे॒। स्व॒गा॒का॒र इति॑ स्वगाऽका॒रः च॒। मे॒। य॒ज्ञेन॑। क॒ल्प॒न्ता॒म् ॥२१ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    स्रुचश्च मे चमसाश्च मे वायव्यानि च मे द्रोणकलशश्च मे ग्रावाणश्च मे धिषवणे च मे पूतभृच्च मऽआधवनीयश्च मे वेदिश्च मे बर्हिश्च मे वभृतश्च मे स्वगाकारश्च मे यज्ञेन कल्पन्ताम् ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    स्रुचः। च। मे। चमसाः। च। मे। वायव्यानि। च। मे। द्रोणकलश इति द्रोणऽकलशः। च। मे। ग्रावाणः। च। मे। अधिषवणे। अधिसवने इत्यधिऽसवने। च। मे। पूतभृदिति पूतऽभृत्। च। मे। आधवनीय इत्याऽधवनीयः। च। मे। वेदिः। च। मे। बर्हिः। च। मे। अवभृथ इत्यवऽभृथः। च। मे। स्वगाकार इति स्वगाऽकारः च। मे। यज्ञेन। कल्पन्ताम्॥२१॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 18; मन्त्र » 21
    Acknowledgment

    संस्कृत (1)

    विषयः

    पुनस्तमेव विषयमाह॥

    अन्वयः

    मे स्रुचश्च मे चमसाश्च मे वायव्यानि च मे द्रोणकलश्च मे ग्रावाणश्च मेऽधिषवणे च मे पूतभृच्च म आधवनीयश्च मे वेदिश्च मे बर्हिश्च मेऽवभृथश्च मे स्वगाकारश्च यज्ञेन कल्पन्ताम्॥२१॥

    पदार्थः

    (स्रुचः) जुह्वादयः (च) तच्छुद्धिः (मे) (चमसाः) होमभोजनपात्राणि (च) उपकरणानि (मे) (वायव्यानि) वायुषु साधूनि (च) पवनशुद्धिकराणि (मे) (द्रोणकलशः) द्रोणश्चासौ कलशश्च पात्रविशेषः (च) परिमाणविशेषाः (मे) (ग्रावाणः) शिलाफलकादयः (च) मुसलोलूखले (मे) (अधिषवणे) सोमलताद्योषधिसाधके (च) कुट्टनपेषणक्रिया (मे) (पूतभृत्) येन पूतं बिभर्त्ति तच्छुद्धिकरं सूर्यादिकम् (च) मार्जन्यादिकम् (मे) (आधवनीयः) आधवनसाधनपात्रविशेषः (च) मल्लिकादयः (मे) (वेदिः) यत्र हूयते (च) चतुष्कादिः (मे) (बर्हिः) उपवर्धको दर्भसमूहः (च) तद्योग्यम् (मे) (अवभृथः) यज्ञान्तस्नानादिकम् (च) सुगन्धलेपनम् (मे) (स्वगाकारः) येन स्वान् पदार्थान् गाते तं करोतीति (च) पवित्रीकरणम् (मे) (यज्ञेन) हवनादिना (कल्पन्ताम्) समर्थयन्तु॥२१॥

    भावार्थः

    त एव मनुष्या यज्ञं कर्त्तुं शक्नुवन्ति, ये साधनोपसाधनसामग्रीरलंकुर्वन्ति॥२१॥

    इस भाष्य को एडिट करें

    हिन्दी (3)

    विषय

    फिर उसी विषय को अगले मन्त्र में कहा है॥

    पदार्थ

    (मे) मेरे (स्रुचः) स्रुवा आदि (च) और उनकी शुद्धि (मे) मेरे (चमसाः) यज्ञ वा पाक बनाने के पात्र (च) और उनके पदार्थ (मे) मेरे (वायव्यानि) पवनों में अच्छे पदार्थ (च) और पवनों की शुद्धि करने वाले काम (मे) मेरा (द्रोणकलशः) यज्ञ की क्रिया का कलश (च) और विशेष परिमाण (मे) मेरे (ग्रावाणः) शिलबट्टा आदि पत्थर (च) और उखली-मूसल (मे) मेरे (अधिवषणे) सोमवल्ली आदि ओषधि जिनसे कूटी पीसी जावे, वे साधन (च) और कूटना-पीसना (मे) मेरा (पूतभृत्) पवित्रता जिससे मिलती हो, वह सूप आदि (च) और बुहारी आदि (मे) मेरा (आधवनीयः) अच्छे प्रकार धोने आदि का पात्र (च) और नलिका आदि यन्त्र अर्थात् जिस नली नरकुल की चोगी आदि से तारागणों को देखते हैं, वह (मे) मेरी (वेदिः) होम करने की वेदि (च) और चौकाना आदि (मे) मेरा (बर्हिः) समीप में वृद्धि देने वाला वा कुशसमूह (च) और जो यज्ञसमय के योग्य पदार्थ (मे) मेरा (अवभृथः) यज्ञसमाप्ति समय का स्नान (च) और चन्दन आदि का अनुलेपन करना तथा (मे) मेरा (स्वगाकारः) जिससे अपने पदार्थों को प्राप्त होते हैं, उस कर्म को जो करे वह (च) और पदार्थ को पवित्र करना ये सब (यज्ञेन) होम करने की क्रिया से (कल्पन्ताम्) समर्थ हों॥२१॥

    भावार्थ

    वे ही मनुष्य यज्ञ करने को समर्थ होते हैं जो साधन उपसाधनरूप यज्ञ के सिद्ध करने की सामग्री को पूरी करते हैं॥२१॥

    इस भाष्य को एडिट करें

    विषय

    यज्ञ से स्रुक चमसादि यज्ञसाधन के पात्रों की प्राप्ति और उनकी राष्ट्र और देह में व्याख्या।

    भावार्थ

    ( स्रुचः च ) स्रुच् स्रुव, जुहू आदि ( चमसा: च ) चमस आदि यज्ञपात्र, ( वायव्यानि च ) वायव्य आदि पात्र, (द्रोणकलशः च) 'द्रोणकलश, सोमधारण के लिये कलश । ( ग्रावाणः च) शिला, शिलबट्टा आदि सोम या अन्न कूटने के पाषाण, (अधिषवणे च) कुटे हुए सोम या अन्न रखने के फलक, ( पूतभृत् च, आधवनीयः च ) पूतभृत् और आधवनीय नामक सोम या अन्न रखने के दो पात्र, ( वेदिः च) वेदि, ( बर्हिः च) बर्हि, आसन, या दर्भ, ( अवभृथः च ) यज्ञान्तस्नान, ( स्वगाकार : ) स्वयं गान करने योग्य शंयुवाक नामक स्वस्तिवाचनकर्त्ता, ये सब (मे) मेरे ( यज्ञेन कल्पन्ताम् ) यज्ञ द्वारा सिद्ध एवं उत्तम कर्म करने और फल देने में समर्थ हों और पुरुषगण ये सब, राजा के पक्ष में— (१) 'स्रुच: ', गौवें स्रुक् । श० ६ । ३ । १ । ८ ॥ इमे वै लोकाः स्रुचः । तै० ३ । ३ । १ । २ ॥ बाहू वै स्रुचौ । श० ७ ॥ ४ । १ । ३६ ॥ योषा वै स्रुक् । वृषा स्रुचः । श० १ । ३ । १ ॥ गवादि पशु, समस्त लोक, बाहुएं, वीर पुरुष, स्त्रियां 'स्रुच्' कहाते हैं । ( २ ) 'चमसा:' – १३पात्र, ' राज्याङ्ग' नाना विभाग । देखो अ० ७ । ३ ॥ यज्ञ में आग्रयण आदि ग्रह । राज्य में आग्रयण आदि राज्याङ्ग, और देह में प्राण, त्वक्, दक्ष क्रतु, श्रोत्र, चक्षु,आत्मा, अन्य अङ्ग, आयु और प्रतिष्ठा ये 'चमस' कहाते हैं। संवत्सर रूप प्रजापति के १३ मास चमस हैं । यज्ञ में – सूर्य,अग्निहोत्रहवणी, स्पत्य, कपाल, शम्या, कृष्णाजिन, ऊलूखल, मूसल, दृषद, उपल ये दश पात्र हैं । शरीर में दश प्राण के समान हैं । ( ३ ) 'वायव्यानि ' - शरीर में प्रणादि के समान राष्ट्र में अन्यान्य विभाग, यजु अ० ७ । २७, २८ ॥ अथवा सोम. के छानने के पात्र और दशा पवित्र आदि । 'सम्भ्रियमाणोः वायुः पूयमानः' इत्यादि यजु० ८ । ५९ ॥ ( ४ ) 'द्रोणकलश' – यज्ञः में सोमकलश । राजा के पक्ष में राष्ट्र या स्वयं राजा । प्रजापतिर्वै द्रोण- कलशः । श० ४ । ३ । ७ । ६ ॥ राष्ट्रं द्रोणकशलः । ता० ६ । ६ । १ ॥ प्राणो वै द्रोणकलशः - तां० ९ । ९ । ३३ ॥ ( ५ ) 'ग्रावाण : ' - प्राणाः वै ग्रावाणाः श० १४ । २ । ३ । ३३ ॥ पशवो वै ग्रावाणः । तां० ९ । ९ । ३३ ॥ विड् वै ग्रावाणः । श० ३ । ९ । ३ । ३ ॥ विद्वांसो वै ग्रावाणः । श० ३ । ९ । ३ । १४ । शरीर में प्राण, राज्य में पशु, प्रजा और विद्वान् 'ग्रावा' हैं । (६) 'अधिषवणे' - सोम के उत्पादक शिलाफलकों के समान परस्पर मिलकर राज्य के उत्पादक राजा और प्रजा । पुत्र के उत्पादक माता और पिता । (७) 'पूतभूत्' वैश्वदेवो वै पूतभृत् । श० ७ । ४ । १ । १२ ॥ (८) वेदिः पृथ्वी । (९) अवभृथः - वरुणस्य पुत्रो वा भ्राता वा । श० १२ । ९ । २ । ४ ॥ समुद्रो वा अवभृथः । वै० २ । १ । ५ । २ ॥ राष्ट्र का उत्तम पालनकर्त्ता 'अवभृथ ' है । 'देखो यजु० अ० ७ । ५९ ॥ समुद्र के समान पृथ्वी को घेर कर उसका पालक पोषक । ( १० ) 'स्वगाकारः ' - संवत्सरः स्वगाकारः । तै० २ । १ । ५ । २ ॥ राष्ट्र के समस्त ऐश्वर्य को सूर्य के समान दौरा लगाकर अपनाने वाला राजा ।

    टिप्पणी

    ०'स्त्रगाकारश्चमेऽवभृश्रश्वमे ०' इति काण्व ० '

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर

    यज्ञवान् आत्मा । विराड् धृतिः । ऋषभः ॥

    इस भाष्य को एडिट करें

    विषय

    स्रुचः + स्वगाकारः [यज्ञपात्र]

    पदार्थ

    १. (मे) = मुझे (यज्ञेन) = यज्ञ करने के हेतु निम्न सब साधन (कल्पन्ताम्) = सम्पन्न हों, अर्थात् प्राप्त हों। [क] (स्रुचः च मे) = जुहू आदि स्रुक् पात्र । [ख] (चमसाः च मे) = चमस् आदि पात्र । [ग] (वायव्यानि च मे) = पवन में उत्तम साधनभूत पदार्थ । [घ] (द्रोणकलशः च मे) = सोमरस का आधारभूत कलश। [ङ] (ग्रावाणः च मे) = सिल बट्टा आदि यज्ञिय पदार्थ । [च] (अधिषवणे च मे) = सोमवल्ली कूटने- पीसने के साधनभूत काष्ठफलक। [छ] (पूतभृत् च मे) = पवित्रताकारक / सूप / छलनी आदि पात्र । [ज] (आधवनीयः च मे) = अच्छी प्रकार धोने आदि का पात्र । [झ] (वेदिः च मे) = होम करने की वेदि । [ञ] (बर्हिः च मे) = कुशासमूह। [ट] (अवभृथः च मे) = यज्ञ समाप्ति समय का स्नान । [ठ] (स्वगाकारः च मे) = स्वस्तिवाचन ।

    भावार्थ

    भावार्थ:- मेरे ये सब पदार्थ होम की क्रिया करने से समर्थ हों। यज्ञ आदि उत्तम कर्मों में इन पदार्थों की नियुक्ति से मैं प्रभु प्राप्ति के लिए समर्थ बनूँ।

    इस भाष्य को एडिट करें

    मराठी (3)

    भावार्थ

    जी माणसे साधन उपसाधनरूपी यज्ञ सिद्ध करण्याची सामुग्री बाळगतात तीच माणसे यज्ञ करण्यास समर्थ ठरतात.

    इस भाष्य को एडिट करें

    विषय

    missing

    शब्दार्थ

    शब्दार्थ - (यज्ञ करणारा उपासक कामना करीत आहे) (मे) माझी (स्रुच:) स्रुवा (चमच) आदी यज्ञोपयगी साधनें (च) आणि त्यांची शुद्धता, स्वच्छता, तसेच (मे) माझा (चमसा:) यज्ञाकरिता केलेला पाक (स्थालीपाक) तयार करण्यासाठी आवश्यक ते पात्र (च) आणि पाक (स्विष्टकृत आहुती, मोहनभोग आदीसाठी लागणारे (रवा, गहू, आदी) पदार्थ (मला यज्ञाद्वारे समर्थ वा लाभकारी व्हावेत) (मे) माझ्या (वायव्यानि) पवनातील उत्तम पदार्थ (च) आणि पवनातील शुद्धता व त्यासाठी आवश्यक कार्य, तसेच (मे) माझा (दोणकलश:) यज्ञकलश (च) आणि त्याचे विशिष्ट परिमाणं (माझ्यासाठी हितकर व्हावे) (मे) माझा (ग्रावाण:) (यज्ञाते आवश्यक) पाटा-वरवंटा (च) आणि उखळ व मुसळ, तसेच (मे) माझे (अधिषवणे) सोमवल्ली आदी औषधी कुटण्याची साधने वा पात्र (च) आणि त्या साधनांद्वारे कले जाणारे कुटणे-पिसणें आदी कार्य (माझ्यासाठी हितकर व्हावेत) (ते) माझे (पृतभृत्) स्वच्छता करणारे सूप (च) आणि झाडू आदी पदार्थ, तसेच (मे) माझे (आधृवनीय:) ज्यात यज्ञीय पदार्थांना चांगल्या प्रकारे धुता येईल, असे पात्र (च) नलिका आदी यंत्र (म्हणजे नळी, फुंकणीसारखे साधने ज्याद्वारे तारांगणांची स्थिती, दिशा आदी ओळखता येतात, ती साधने) ही सर्व साधने वा पात्र (माझ्यासाठी हितकर व्हावेत) (मे) माझी (वेदि:) होम करण्याची वेदी (च) आणि चौकोन, (त्रिकोण आदी रूपात निर्माण केलेली जागा), तसेच (मे) माझे (बर्हि)जवळ असून उत्साह वाढविणारा (मित्र वा याज्ञिक) अथवा कुशा (गवताची जुडी) (च) आणि यज्ञाच्यावेळी उचित आवश्यक असे पदार्थ (माझ्यासाठी हितकर व्हावेत) (मे) माझा (अवभृथ:) यज्ञसमाप्तीप्रसंगी आवश्यक स्नान (च) आणि चंदन-लेपन आदी कार्य, तसेच (मे) माझे (स्वगाकार:) स्वत:चे पदार्थ प्राप्त करण्यासाठी केले जाणारे कार्य (च) आणि (यज्ञीय पदार्थ, साधने आदींना) शुद्ध करण्यासाठी केलेले कार्य मला (यज्ञेन) होम-अनुष्ठानाने (कल्पन्ताम्) माझ्यासाठी सुखकर व्हावेत. ॥21॥

    भावार्थ

    missing

    इस भाष्य को एडिट करें

    विषय

    प्रार्थना

    व्याखान

    [यज्ञो वै विष्णुः, शतपथ १.१.२.१३ — यज्ञो वै ब्रह्म, ऐतरेयब्राह्मण ८.२२] जो सर्व मनुष्यांना प्रिय व पूज्य वाटतो असा यज्ञ, यजनीय इष्टदेव परमेश्वरच आहे. त्याच्यावर अतिश्रद्धा ठेवून सर्व मनुष्यांनी सर्वस्व अर्पण करावे.या मंत्रात हाच उपदेश आहे व हीच प्रार्थना आहे ती अशी की— हे सर्वांच्या स्वामी असणाऱ्या पदार्थ तुला समर्पित करावेत मारा तिमी ईश्वरा! तुझी अशी आज्ञा आहे सर्व लोक व सर्व पदार्थ तुला समर्पित करावेत त्यासाठी आम्ही ‘आयु’ वय, प्राण, चक्षु, कान, वाणी, मन , आत्मा, जीव, ब्रह्म, वेदविद्या आणि विद्वान तुला समर्पित करतो, ज्योती [सूर्यादि लोक अग्नी इत्यादी पदार्थ] स्वर्ग [सुख-समाधान] पृष्ठ [पृथ्वी इत्यादी सर्व लोकांचा आधार तसेच पुरुषार्थ यज्ञ [जेजे चांगले काम आम्ही करतो ते] स्तोम [स्तुती] यजुर्वेद, ऋग्वेद, सामवेद, चकाराने अथर्ववेद बृहद्रथन्तर, महारथन्तर, साम इत्यादी पदार्थ तुला अर्पण करतो. आम्ही केवळ तुझे शरणागत आहोत. जशी तुझी इच्छा असेल तसे तू आम्हाला ठेव. आम्ही तुझी मुले असून तुझ्या कृपेने (स्वरगन्म) आम्हाला उत्तम सुख प्राप्त व्हावे. जोपर्यंत जीवन असेल तोपर्यंत नेहमी चक्र राज्याचे भोग भोगून सुखी रहावे व मरणानंतरही आम्ही सुखी रहावे. हे महादेवीरूपी अमृत असणाऱ्या ईश्वरा ! आम्ही देव [परम विद्वान] बनावे व अमृतरूपी मोक्ष म्हणजे तुलाच प्राप्त करावे. (वेट् स्वाहा) तुझ्या आज्ञेचे पालन करावे. तुझ्या प्राप्तीच्या दिशेने प्रयन्त करावेत. हे अंतर्यामी । तू आमच्या अन्तःकरणात अशी आज्ञा कर की आमच्या हृदयात ज्या प्रकारचे ज्ञान असेल त्या प्रमाणेच आमचे बोलणे असावे. त्याविरुद्ध नसावे. हे कृपानिधी! आमचा योगक्षेम तूच चालव, तुझ्या साह्यानेच आम्हाला सर्वत्र विजय व सुख प्राप्त व्हावे. ॥१३॥

    इस भाष्य को एडिट करें

    इंग्लिश (3)

    Meaning

    May my ladles and their cleansing, my yajna cups and their contents, my good substances in the air and its purifying acts, my Soma reservoir and its peculiar measurement, my pressing stones and mortar and pestle, my rod for pressing medicine, their pressing and grinding, my sauce and broom, my washing basin and telescope, my altar and its shape, my altar-grass and provisions for the yajna, my bath at the end of the yajna and smearing with fragrant sandal, my recitation of verses, and purifying oblations, prosper through the performance of Homa.

    इस भाष्य को एडिट करें

    Meaning

    My ladles and their cleaning, my bowls and their contents, my aerial apparatuses and their maintenance and function, and my soma vessels, and my urns and jugs, and my stone presses and mortars and pestles, and my handpress and the soma plants, and my urns of pure soma, and the vessels for clearing and filtering soma, and the yajna altar, and my holy grass and the feather broom, and my holy bath and ablutions, and my valedictory chant of joy at the completion of yajna : may all these grow and be good and auspicious for me and for all by yajna.

    इस भाष्य को एडिट करें

    Translation

    May my ladles (srucah) and my bowls (camasah), my jars (vayavyani) and my wooden pitcher (drona kalasa), my pressing stones (gravanah) and my two wooden press-boards (adhisavane), my jar of filtrate (putabhrt) and my washing mug (adhavaniyah), my altar (vedih) and my sacred kusa grass (barhih), my holy bath (avabhrtha) and my auspicious recitation (svagakarah) be secured by means of sacrifice. (1)

    Notes

    In this verse, implements for crushing and pressing, straining, storing and pouring etc. of Soma are mentioned.

    इस भाष्य को एडिट करें

    बंगाली (1)

    विषय

    পুনস্তমেব বিষয়মাহ ॥
    পুনঃ সেই বিষয়কে পরবর্ত্তী মন্ত্রে বলা হইয়াছে ॥

    पदार्थ

    পদার্থঃ–(মে) আমার (স্রুচঃ) স্রুবাদি (চ) এবং তাহার শুদ্ধি (মে) আমার (চমসাঃ) যজ্ঞ অথবা পাক করার পাত্র (চ) এবং তাহাদের পদার্থ (মে) আমার (বায়ব্যানি) পবনদিগের মধ্যে উত্তম পদার্থ (চ) এবং পবনদের শুদ্ধিকারী কর্ম (মে) আমার (দ্রোণকলশঃ) যজ্ঞের ক্রিয়ার কলশ (চ) এবং বিশেষ পরিমাণ (মে) আমার (গ্রাবাণঃ) শিলা ফলকাদি পাথর (চ) এবং উখল মুষল (মে) আমার (অধিষবণে) সোমবল্লী ইত্যাদি ওষধি যদ্দ্বারা কুটা, পিষ্ট করা হয় সেইসব সাধন (চ) এবং কুটা, পিষা (মে) আমার (পুতভৃৎ) পবিত্রতা যাহা হইতে পাওয়া যায় সেই সূপাদি (চ) এবং ঝাড়ু আদি (মে) আমার (আধবনীয়ঃ) উত্তম প্রকার ধোওয়া ইত্যাদির পাত্র (চ) এবং নলিকাদি যন্ত্র অর্থাৎ যে নল দূরবীণ আদির মাধ্যমে তারাগণকে দেখা যায় উহা (মে) আমার (বেদিঃ) হোম করিবার বেদি (চ) এবং চৌকোণাদি (মে) আমার (বর্হিঃ) সমীপে বৃদ্ধিদাতা বা কুশসমূহ (চ) এবং যে যজ্ঞ সময়ের যোগ্য পদার্থ (মে) আমার (অবভৃথঃ) যজ্ঞ সমাপ্তি সময়ের স্থান (চ) এবং চন্দনাদির অনুলেপন করা তথা (মে) আমার (স্বগাকারঃ) যদ্দ্বারা স্বীয় পদার্থ প্রাপ্ত হয় সেই কর্মকে যে করিবে সে (চ) অন্য পদার্থকে পবিত্র করা এই সমস্ত (য়জ্ঞেন) হোম করার ক্রিয়া দ্বারা (কল্পন্তাম্) সমর্থ হউক ॥ ২১ ॥

    भावार्थ

    ভাবার্থঃ–সেই সব মনুষ্য যজ্ঞ করিতে সমর্থ হয় যাহারা সাধন উপসাধনরূপ যজ্ঞে নিষ্পন্ন করার সামগ্রীকে পূর্ণ করে ॥ ২১ ॥

    मन्त्र (बांग्ला)

    স্রুচ॑শ্চ মে চম॒সাশ্চ॑ মে বায়॒ব্যা᳖নি চ মে দ্রোণকল॒শশ্চ॑ মে॒ গ্রাবা॑ণশ্চ মেऽধি॒ষব॑ণে চ মে পূ॒ত॒ভৃচ্চ॑ মऽআধব॒নীয়॑শ্চ মে॒ বেদি॑শ্চ মে ব॒র্হিশ্চ॑ মেऽবভৃ॒থশ্চ॑ মে স্বগাকা॒রশ্চ॑ মে য়॒জ্ঞেন॑ কল্পন্তাম্ ॥ ২১ ॥

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर

    স্রুচশ্চেত্যস্য দেবা ঋষয়ঃ । য়জ্ঞাঙ্গবানাত্মা দেবতা । বিরাড্ধৃতিশ্ছন্দঃ ।
    ঋষভঃ স্বরঃ ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top