यजुर्वेद - अध्याय 20/ मन्त्र 17
ऋषिः - प्रजापतिर्ऋषिः
देवता - लिङ्गोक्ता देवताः
छन्दः - भुरिक् त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
2
यद् ग्रामे॒ यदर॑ण्ये॒ यत्स॒भायां॒ यदि॑न्द्रि॒ये। यच्छू॒द्रे यदर्ये॒ यदेन॑श्चकृ॒मा व॒यं यदेक॒स्याधि॒ धर्म॑णि॒ तस्या॑व॒यज॑नमसि॥१७॥
स्वर सहित पद पाठयत्। ग्रामे। यत्। अर॑ण्ये। यत्। स॒भाया॑म्। यत्। इ॒न्द्रि॒ये। यत्। शू॒द्रे। यत्। अर्ये॑। यत्। एनः॑। च॒कृ॒म। व॒यम्। यत्। एक॑स्य। अधि॑। धर्म॑णि। तस्य॑। अ॒व॒यज॑न॒मित्य॑व॒ऽयज॑नम्। अ॒सि॒ ॥१७ ॥
स्वर रहित मन्त्र
यद्ग्रामे यदरण्ये यत्सभायाँयदिन्द्रिये । यच्छूद्रे यदर्ये यदेनश्चकृमा वयँयदेकस्याधि धर्मणि तस्यावयजनमसि ॥
स्वर रहित पद पाठ
यत्। ग्रामे। यत्। अरण्ये। यत्। सभायाम्। यत्। इन्द्रिये। यत्। शूद्रे। यत्। अर्ये। यत्। एनः। चकृम। वयम्। यत्। एकस्य। अधि। धर्मणि। तस्य। अवयजनमित्यवऽयजनम्। असि॥१७॥
विषय - पुन्हा तोच विषय -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - (सत्याचरणास इच्छुक साधक म्हणतात) हे विद्वान उपदेशक, (वयम्) आम्ही (ग्रामे) गावात अथवा (आरण्ये) वनांत (यत्, यत्) जो जो अपराध (वा चुका करतो) अथवा (कळत, नकळत आमच्याकडून) (सभायाम्) सभेमधे वा (यत्) जो (इन्द्रिये) मनात अपराध घडतो.) किंवा (शूद्रे) शूद्राविषयी) (सेवकाविषयी) वा (यत्) जो (अर्ये) स्वामी वा वैश्याविषयी (यत्) जो अपराध घडतो किंवा (यत्) जो अपराध कोणा (एकस्य) एका व्यक्ती विषयी घडतो अथवा (अधि) (धर्मणि) धर्माच्या विरूद्ध (यत्) जो (एनः) अपराध आम्ही (चकृम) करतो अथवा पुढे आमच्याकडून (घडण्याची शक्यता आहे) (तस्य) त्या सर्व अपराधांपासून (आम्हास (अवयजनम्) सोडवण्याचे हे विद्वान, आपण साधन आहात. आपण महाशय (असि) आहात. ॥17॥
भावार्थ - भावार्थ - माणसासाठी हे उचित आहे की त्याने कधी पापाचरण करू नये. जर कदाचित (चुकून) घडलेच, तर आपल्या परिवारासमोर वा विद्वानासमोर अथवा राजसभेत सर्व खरे खरे मान्य करावे (त्यामुळे माणूस पुढे घडणाऱ्या पापापासून वाचू शकतो) तसेच जे अध्यापक आणि उपदेशक आहेत की जे स्वयं धार्मिक असून इतरांना धर्माचरण करण्यास प्रवृत्त करतात त्यांचा सारखा माणसांना सुशोभित करणारा दुसरा कोण आहे? कोणी नाही ॥17॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal