यजुर्वेद - अध्याय 20/ मन्त्र 33
ऋषिः - काक्षीवतसुकीर्त्तिर्ऋषिः
देवता - सोमो देवता
छन्दः - विराट् त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
2
उ॒प॒या॒मगृ॑हीतोस्य॒श्विभ्यां॑ त्वा॒ सर॑स्वत्यै॒ त्वेन्द्रा॑य त्वा सु॒त्राम्ण॑ऽए॒ष ते॒ योनि॑र॒श्विभ्यां॑ त्वा॒ सर॑स्वत्यै॒ त्वेन्द्रा॑य त्वा सु॒त्राम्णे॑॥३३॥
स्वर सहित पद पाठउ॒प॒या॒मगृ॑हीत॒ इत्यु॑पया॒मऽगृ॑हीतः। अ॒सि॒। अ॒श्विभ्या॒मित्य॒श्विऽभ्या॑म्। त्वा॒। सर॑स्वत्यै। त्वा॒। इन्द्रा॑य। त्वा॒। सु॒त्राम्ण॒ इति॑ सु॒ऽत्राम्णे॑। ए॒षः। ते॒। योनिः॑। अ॒श्विभ्या॒मित्य॒श्विऽभ्या॑म्। त्वा॒। सर॑स्वत्यै। त्वा॒। इन्द्रा॑य। त्वा॒। सु॒त्राम्ण॒ इति॑ सु॒ऽत्राम्णे॑ ॥३३ ॥
स्वर रहित मन्त्र
उपयामगृहीतोस्यश्विभ्यां त्वा सरस्वत्यै त्वेन्द्राय त्वा सुत्राम्णेऽएष ते योनिरश्विभ्यान्त्वा सरस्वत्यै त्वेन्द्राय त्वा सुत्राम्णे ॥
स्वर रहित पद पाठ
उपयामगृहीत इत्युपयामऽगृहीतः। असि। अश्विभ्यामित्यश्विऽभ्याम्। त्वा। सरस्वत्यै। त्वा। इन्द्राय। त्वा। सुत्राम्ण इति सुऽत्राम्णे। एषः। ते। योनिः। अश्विभ्यामित्यश्विऽभ्याम्। त्वा। सरस्वत्यै। त्वा। इन्द्राय। त्वा। सुत्राम्ण इति सुऽत्राम्णे॥३३॥
विषय - पुन्हा तोच विषय -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे विद्वान (अथवा हे जिज्ञासू शिष्या) (तुझे सद्भाग्य आहे की) (अश्विभ्यम्) पूर्ण विद्यावान अध्यापकाने आणि उपदेशकाने तुला (उपयामगृहीतः) उत्तम नियमांप्रमाणे ग्रहण केलेला (असि) आहेस (विद्वान गुरूने विद्याध्यायनासाठी तुला शिष्य म्हणून स्वीकारले आहे) यामुळे (ते) तुला (एषः) हा जो (अश्विभ्यम्) अद्यापक आणि उपदेशकाशी (योनिः) संबंध आहे, तो (गुरू-शिष्याचा संबंध) (त्वा) तुला (सरस्वत्यै) वाणी शिकण्यासाठी आहे. तो संबंध (त्वा) तुला (इन्द्राय) परमैश्वर्य प्राप्तीसाठी आहे मी तुला अध्यापक (त्वा) तुला (सुत्राम्णे) तुझे रक्षण करण्यासाठी ग्रहण करीत आहे. (सरस्वत्यै) उत्तम गुणवती विदुषीसाठी (ग्रहण करीत आहे) (तुला सुंदर प्रिय भाषण शिकविण्यासाठी योग्य शिक्षिका मिळवून देईल) (त्या) तुला (इन्द्राय) उत्तम आचरण करण्यासाठी आणि (त्वा) तुला (सुत्राम्णे) उत्तमप्रकारे रक्षण (वा पालनाकरिता) मी (त्वा) तुला ग्रहण करीत आहे. ॥33॥
भावार्थ - भावार्थ - जो (शिष्य) विद्वान शिक्षकांकडून शिक्षण घेतो, तसेच जो स्वतः देखील बुद्धिमान, जितेंद्रिय, विविध विद्यावान, विद्वानांना प्रिय आहे, अशा शिष्याचीच विद्या आणि धर्म शिकण्याकडे प्रवृत्ती असते. तोच विद्याप्राप्तीचा अधिकारी असतो. ॥33॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal