English
यजुर्वेद - अध्याय 18/ मन्त्र 10
र॒यिश्च॑ मे॒ राय॑श्च मे पु॒ष्टं च॑ मे॒ पुष्टि॑श्च मे वि॒भु च॑ मे प्र॒भु च॑ मे पू॒र्णं च॑ मे पू॒र्णत॑रं च मे॒ कुय॑वं च॒ मेऽक्षि॑तं च॒ मेऽन्नं॑ च॒ मेऽक्षु॑च्च मे य॒ज्ञेन॑ कल्पन्ताम्॥१०॥
स्वर सहित पद पाठर॒यिः। च॒। मे॒। रायः॑। च॒। मे॒। पु॒ष्टम्। च॒। मे॒। पुष्टिः॑। च॒। मे॒। वि॒भ्विति॑ वि॒ऽभु। च॒। मे॒। प्र॒भ्विति॑ प्र॒ऽभु। च॒। मे॒। पू॒र्णम्। च॒। मे॒। पू॒र्णत॑र॒मिति॑ पू॒र्णऽत॑रम्। च॒। मे॒। कुय॑वम्। च॒। मे॒। अक्षि॑तम्। च॒। मे॒। अन्न॑म्। च॒। मे॒। अक्षु॑त्। च॒। मे॒। य॒ज्ञेन॑। क॒ल्प॒न्ता॒म् ॥१० ॥
स्वर रहित मन्त्र
रयिश्च मे रायश्च मे पुष्टञ्च मे पुष्टिश्च मे विभु च मे प्रभु च मे पूर्णञ्च मे पूर्णतरञ्च मे कुयवञ्च मे क्षितञ्च मे न्नञ्च मे क्षुच्च मे यज्ञेन कल्पन्ताम् ॥
स्वर रहित पद पाठ
रयिः। च। मे। रायः। च। मे। पुष्टम्। च। मे। पुष्टिः। च। मे। विभ्विति विऽभु। च। मे। प्रभ्विति प्रऽभु। च। मे। पूर्णम्। च। मे। पूर्णतरमिति पूर्णऽतरम्। च। मे। कुयवम्। च। मे। अक्षितम्। च। मे। अन्नम्। च। मे। अक्षुत्। च। मे। यज्ञेन। कल्पन्ताम्॥१०॥
विषय - पुनश्च, पुढील मंत्रात तोच विषय -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - (मे) माझी (रवि:) विद्यारुप संपदा (च) आणि (ती मिळविण्यासाठी होणारा) पुरुषार्थ वा श्रम तसेच (मे) माझे (राय:) अर्जित केलेले धन (च) आणि पक्वान्न आदी पदार्थ (माझ्यासाठी पुष्टिकर व्हावेत) (मे) माझे (पुष्टम्) पुष्ट (वा शक्तिदायक) पदार्थ (च) आणि आरोग्य तसेच (मे) माझी (पुष्टि:) त्याद्वारे मिळविलेली शक्ती (च) आणि पथ्यवार भोजन (माझ्यासाठी हितकर व्हावे) (मे) माझे (विभु:) सर्व विषयात भ्रमण करणारे मन आदी इंद्रिये (च) आणि परमेश्वराचे ध्यान, तसेच (मे) माझी (प्रभु:) सर्व कार्यें (च) आणि सर्व यश (हितकर व्हावे) (मे) माझ्या (पूर्णम्) कार्यपूर्तीचे सामर्थ्य (च) आणि त्यासाठी आवश्यक साधने तसेच (मे) माझे आभूषण, गाय, म्हैस, घोडा, शेळी आदी पशू व अन्न आदी भोज्य पदार्थ (च) आणि त्याद्वारा सर्वांचे भले करण्याची माझी वृत्ती (सदैव स्थिर व दृढ व्हावी) (मे) माझे (कुयवम्) निंदनीय वा निकृष्ट यवापासून मुक्त असलेले स्वच्छ धान्य (च) आणि साळी, भात आदी अन्नादी पदार्थ तसेच (मे) माझे (अक्षितम्) नष्ट होणारे पदार्थ (च) आणि त्याद्वारे मिळणारे समाधान (अखंड वा निरंतर राहो) (मे) माझे (अन्न) अन्न (च) आणि (ते तयार करण्यासाठी आवश्यक) मसाले आदी पदार्थ तसेच (मे) मला मिळणारी (अक्षुत) क्षुधातृप्ती (च) आणि तहान भागविणारे जल आदी पदार्थ (यज्ञेन) उत्तम धन देणार्‍या परमेश्वराच्या दयेने मला प्राप्त व्हावेत (वा वृद्धिंगत व्हावेत) ॥10॥
भावार्थ - भावार्थ - मनुष्यांनी परम पुरूषार्थ करीत ईश्वराची भक्ती आणि प्रार्थना करावी (केवळ प्रार्थना करीत बसू नये, त्यासोबत श्रम, उद्यमदेखील अवश्य करावे) प्रार्थना आणि पुरुषार्थ याद्वारे विद्या आदी धनप्राप्त करून सर्वांना सहकार्य करावे (सर्वांच्या कल्याणासाठी झटावे) ॥10॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal