English
यजुर्वेद - अध्याय 18/ मन्त्र 36
ऋषिः - देवा ऋषयः
देवता - रसविद्विद्वान् देवता
छन्दः - आर्ष्युनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
4
पयः॑ पृथि॒व्यां पय॒ऽओष॑धीषु॒ पयो॑ दि॒व्यन्तरि॑क्षे॒ पयो॑ धाः। पय॑स्वतीः प्र॒दिशः॑ सन्तु॒ मह्य॑म्॥३६॥
स्वर सहित पद पाठपयः॑। पृ॒थि॒व्याम्। पयः॑। ओष॑धीषु। पयः॑। दि॒वि। अ॒न्तरि॑क्षे। पयः॑। धाः॒। पय॑स्वतीः। प्र॒दिश॒ इति॑ प्र॒ऽदिशः॑। स॒न्तु॒। मह्य॑म् ॥३६ ॥
स्वर रहित मन्त्र
पयः पृथिव्याम्पय ओषधीषु पयो दिव्यन्तरिक्षे पयो धाः । पयस्वतीः प्रदिशः सन्तु मह्यम् ॥
स्वर रहित पद पाठ
पयः। पृथिव्याम्। पयः। ओषधीषु। पयः। दिवि। अन्तरिक्षे। पयः। धाः। पयस्वतीः। प्रदिश इति प्रऽदिशः। सन्तु। मह्यम्॥३६॥
विषय - मनुष्यांनी जलाच्या रसांना जाणावे (पृथ्वीवरील जल आणि इतर रसांचे उपयोग कोणते, हे जाणून घ्यावे) पुढील मंत्रात या विषयी-
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे (रसज्ञ वैद्य) तुम्ही (पृथिव्याम्) या पृथ्वीवरील (पय:) जलाचे, दुग्ध आदी रसांचे मिश्रण ज्या (पय:) रसाला (दिनी) स्वच्छ प्रकाशमय अवकाशातून अथवा (अन्तरिक्षे) सूर्यातून वा पृथ्वीतून ज्या (पय:) रसाचे ग्रहण करता (आकाश, पृथ्वी, भूगर्भ आदीतून वनस्पतीचे रस ग्रहण करता आणि त्यातून रोगनिवारक औषधी तयार करता) त्या सर्व (पय:) रसाला जल आणि दूध आदी रसाला मी देखील धारण करावे (औषधीची निर्मिती करावी वा त्यांचे सेवन करावे ) (प्रदिश:) सर्व दिशा-उपशि (पदस्वती:) विविध रसांनी पतिपूर्ण (सन्तु) असाव्यात आणि तुमच्याप्रमाणे (मह्यम्) माझ्याकरिताही त्या तशा (रसपूर्ण) असाव्यात. ॥36॥
भावार्थ - missing
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal