साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
मन्त्र चुनें
यजुर्वेद - अध्याय 12/ मन्त्र 53
ऋषिः - विश्वामित्र ऋषिः
देवता - अग्निर्देवता
छन्दः - स्वराडनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
1
चिद॑सि॒ तया॑ दे॒वत॑याङ्गिर॒स्वद् ध्रु॒वा सी॑द। परि॒चिद॑सि॒ तया॑ दे॒वत॑याङ्गिर॒स्वद् ध्रु॒वा सी॑द॥५३॥
स्वर सहित पद पाठचित्। अ॒सि॒। तया॑। दे॒वत॑या। अ॒ङ्गि॒र॒स्वत्। ध्रु॒वा। सी॒द॒। प॒रि॒चिदिति॑ परि॒ऽचित्। अ॒सि॒। तया॑। दे॒वत॑या। अ॒ङ्गि॒र॒स्वत्। ध्रु॒वा। सी॒द॒ ॥५३ ॥
स्वर रहित मन्त्र
चिदसि तया देवतयाङ्गिरस्वद्धरुवा सीद परिचिदसि तया देवतयाङ्गिरस्वद्धरुवा सीद ॥
स्वर रहित पद पाठ
चित्। असि। तया। देवतया। अङ्गिरस्वत्। ध्रुवा। सीद। परिचिदिति परिऽचित्। असि। तया। देवतया। अङ्गिरस्वत्। ध्रुवा। सीद॥५३॥
विषय - चेतना के समान राजसभा का वर्णन। पक्षान्तर में स्त्री का वर्णन ।
भावार्थ -
हे राजसने ! (चित् असि ) तू 'चित्' समस्त योग्य सुख साधनों का सञ्चय करनेवाली, शरीर में चित् चेतना के समान शक्ति है। तू (तथा) उस (देवतया) देवता या राजशक्ति या विजयिनी शक्ति से युक्त होकर ( अंगिरस्वत् ) प्राण के समान या अग्नि के समान या विद्वान् पुरुषों से युक्त होकर, ( ध्रुवा) ध्रुव, स्थिर निष्कम्प भाव से अचल होकर ( सीद ) विराज । इसी प्रकार तू ( परिचित् असि ) सब ओर से अपने अपने बल को संग्रह करनेवाली है। तू ( तया देवतया ) उस उत्कृष्ट विजय करनेवाली राजशक्ति से ( अङ्गिरस्वत्) अग्नि के समान या सूर्य के समान ( ध्रुवा ) स्थिर होकर ( सीद ) विराजमान हो ।
स्त्री के पक्ष में- हे स्त्री तू 'चित्', विद्या को जाननेहारी है तू ( तया देवतया ) उस प्रजा के समान प्रिय देवीरूप होकर देह में प्राण के समान गृह में स्थिर होकर रह ।
ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - इष्टके अग्निर्वा देवता । स्वराडनुष्टुप् । गान्धारः ॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal