Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 20/ मन्त्र 39
    ऋषिः - आङ्गिरस ऋषिः देवता - इन्द्रो देवता छन्दः - निचृत त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    1

    जु॒षा॒णो ब॒र्हिर्हरि॑वान्न॒ऽइन्द्रः॑ प्रा॒चीन॑ꣳ सीदत् प्र॒दिशा॑ पृथि॒व्याः। उ॒रु॒प्रथाः॒ प्रथ॑मानꣳ स्यो॒नमा॑दि॒त्यैर॒क्तं वसु॑भिः स॒जोषाः॑॥३९॥

    स्वर सहित पद पाठ

    जु॒षा॒णः। ब॒र्हिः। हरि॑वा॒निति॒ हरि॑ऽवान्। नः॒। इन्द्रः॑। प्रा॒चीन॑म्। सी॒द॒त्। प्र॒दिशेति॑ प्र॒ऽदिशा॑। पृ॒थि॒व्याः। उ॒रु॒प्रथा॒ इत्यु॑रु॒ऽप्रथाः॑। प्रथ॑मानम्। स्यो॒नम्। आ॒दि॒त्यैः। अ॒क्तम्। वसु॑भि॒रिति॒ वसु॑ऽभिः। स॒जोषा॒ इति॑ स॒ऽजोषाः॑ ॥३९ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    जुषाणो बर्हिर्हरिवान्नऽइन्द्रः प्राचीनँ सीदत्प्रदिशा पृथिव्याः । उरुप्रथाः प्रथमानँ स्योनमादित्यैरक्तँवसुभिः सजोषाः ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    जुषाणः। बर्हिः। हरिवानिति हरिऽवान्। नः। इन्द्रः। प्राचीनम्। सीदत्। प्रदिशेति प्रऽदिशा। पृथिव्याः। उरुप्रथा इत्युरुऽप्रथाः। प्रथमानम्। स्योनम्। आदित्यैः। अक्तम्। वसुभिरिति वसुऽभिः। सजोषा इति सऽजोषाः॥३९॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 20; मन्त्र » 39
    Acknowledgment

    भावार्थ -
    (बर्हिः जुषाण : इन्द्रः ) अन्तरिक्ष में विराजमान सूर्य जिस प्रकार ( पृथिव्याः ) पृथिवी के ( प्राचीनम् ) प्राचीन दिशा के प्रदेश में (प्र-दिशा ) प्रबल तेज से विराजता है और ( हरिवान् ) किरणों से युक्त सूर्य जिस प्रकार (आदित्यैः) अपने किरणों से (अरक्तम्) प्रकाशित (बहि:)महान् ब्रह्माण्ड या अन्तरिक्ष में ( आ सीदत् ) विराज जाता है । उसी प्रकार ( हरिवान् ) तीव्र वेगवान् अश्वों और तीव्र मतिमान्, विद्वान्, वीर पुरुषों का स्वामी, (इन्द्रः) शत्रुनाशक, ऐश्वर्यवान् राजा - (प्र-दिशा ) अपने उत्कृष्ट शासन के बल से (पृथिव्याः) पृथिवी (बहि:) महान्, बृहत् राष्ट्र या ऐश्वर्य को (जुषाणः) स्वीकार करता हुआ, (उरुप्रथाः) अति विस्तृत शक्तिशाली होकर (आदित्यैः) सूर्य के किरणों के समान तेजस्वी, (वसुभिः) बसने वाले प्रजा के विद्वान् पुरुषों द्वारा, अथवा (आदित्यैः वसुभिः) प्राप्त करने योग्य ऐश्वर्यों से सम्पन्न होकर (अक्तम् ) प्रकाशित; तेजोमय ( स्योनम् ) सुखकारी (प्रथमानम् ) विख्यात, विस्तृत एवं ( प्राचीनम् ) अति उत्कृष्ट राज्य को ( आसीदत् ) विराजे ।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - आंगिरस ऋषिः । बर्हिष्पान् इन्द्रो देवता । निचृत् त्रिष्टुप् । धैवतः ॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top