अथर्ववेद - काण्ड 12/ सूक्त 2/ मन्त्र 16
सूक्त - भृगुः
देवता - अग्निः
छन्दः - ककुम्मती पराबृहत्यनुष्टुप्
सूक्तम् - यक्ष्मारोगनाशन सूक्त
अन्ये॑भ्यस्त्वा॒ पुरु॑षेभ्यो॒ गोभ्यो॒ अश्वे॑भ्यस्त्वा। निः क्र॒व्यादं॑ नुदामसि॒ यो अ॒ग्निर्जी॑वित॒योप॑नः ॥
स्वर सहित पद पाठअन्ये॑भ्य: । त्वा॒ । पुरु॑षेभ्य: । गोभ्य॑: । अश्वे॑भ्य: । त्वा॒ । नि: । क्र॒व्य॒ऽअद॑म् । नु॒दा॒म॒सि॒ । य: । अ॒ग्नि: । जी॒वि॒त॒ऽयोप॑न: ॥२.१६॥
स्वर रहित मन्त्र
अन्येभ्यस्त्वा पुरुषेभ्यो गोभ्यो अश्वेभ्यस्त्वा। निः क्रव्यादं नुदामसि यो अग्निर्जीवितयोपनः ॥
स्वर रहित पद पाठअन्येभ्य: । त्वा । पुरुषेभ्य: । गोभ्य: । अश्वेभ्य: । त्वा । नि: । क्रव्यऽअदम् । नुदामसि । य: । अग्नि: । जीवितऽयोपन: ॥२.१६॥
अथर्ववेद - काण्ड » 12; सूक्त » 2; मन्त्र » 16
विषय - सर्वहित के लिए क्रव्याद् का निर्णोदन
पदार्थ -
१. हम (त्वा) = तुझ 'क्रव्याद् अग्नि' को-मांसभक्षक सन्तापक पुरुष को (अन्येभ्यः पुरुषेभ्य:) = अन्य पुरुषों के हित के लिए भी (निःनुदामसि) = दूर प्रेरित करते हैं। (गोभ्यः अश्वेभ्य:) = गौवों व घोड़ों के हित के लिए भी (त्वा) = तुझे दूर प्रेरित करते हैं। २. उस तुझको हम दूर प्रेरित करते हैं, (य:) = जो तू (जीवितयोपन:) = [योपयति destroy, blot out, obliterate] जीवन को नष्ट करनेवाला (अग्नि:) = अग्निवत् सन्तापक है।
भावार्थ -
सबके हित के लिए मांसभक्षक, अग्निवत् सन्तापक, जीवन के विनाशक पुरुष को दूर करना ही चाहिए।
इस भाष्य को एडिट करें