Loading...

काण्ड के आधार पर मन्त्र चुनें

  • अथर्ववेद का मुख्य पृष्ठ
  • अथर्ववेद - काण्ड 12/ सूक्त 3/ मन्त्र 4
    सूक्त - यमः देवता - स्वर्गः, ओदनः, अग्निः छन्दः - त्रिष्टुप् सूक्तम् - स्वर्गौदन सूक्त

    आप॑स्पुत्रासो अ॒भि सं वि॑शध्वमि॒मं जी॒वं जी॑वधन्याः स॒मेत्य॑। तासां॑ भजध्वम॒मृतं॒ यमा॒हुर्यमो॑द॒नं पच॑ति वां॒ जनि॑त्री ॥

    स्वर सहित पद पाठ

    आप॑:। पु॒त्रा॒स॒: । अ॒भि । सम् । वि॒श॒ध्व॒म् । इ॒मम् । जी॒वम् । जी॒व॒ऽध॒न्या॒: स॒म्ऽएत्य॑ । तासा॑म् । भ॒ज॒ध्व॒म् । अ॒मृत॑म् । यम् । आ॒हु: । यम् । ओ॒द॒नम् । पच॑ति । वा॒म् । जनि॑त्री ॥३.४॥


    स्वर रहित मन्त्र

    आपस्पुत्रासो अभि सं विशध्वमिमं जीवं जीवधन्याः समेत्य। तासां भजध्वममृतं यमाहुर्यमोदनं पचति वां जनित्री ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    आप:। पुत्रास: । अभि । सम् । विशध्वम् । इमम् । जीवम् । जीवऽधन्या: सम्ऽएत्य । तासाम् । भजध्वम् । अमृतम् । यम् । आहु: । यम् । ओदनम् । पचति । वाम् । जनित्री ॥३.४॥

    अथर्ववेद - काण्ड » 12; सूक्त » 3; मन्त्र » 4

    भावार्थ -
    हे (पुत्रासः) युवक पुत्रो ! तुम भी (आपः) अपने समीप प्राप्त अपनी पत्नियों के साथ (अभि सं विशध्वम्) गृहस्थ धर्म का पालन करो, उनमें पुत्रादि उत्पन्न करो। हे (जीवधन्याः) जीवन के श्रेष्ठ धन से सम्पन्न पुरुषा ! आप लोग (इमम्) इस (जीवं) पुत्र को (समेत्य) प्राप्त होकर (तासाम्) अपनी गृहपत्नियों के या वीर्यरक्षा रूप उस (अमृतम्) अमृतमय परम गृहस्थ सुख को (भजध्वम्) प्राप्त करो (यम्) जिस (ओदनम्) ओदन के समान पुष्टिकारक वीर्य को (वाम्) तुम दोनों को (जनित्री) माता (पचति) ब्रह्मचर्य पालनादि द्वारा पकाती या परिपक्व करती रही है। मा बाप जिस प्रकार भोजन बनाकर तुम को खिलाते रहे और ब्रह्मचर्यादि से तुम दोनों को पुष्ट करते रहे उसी प्रकार अब वर-वधू के मां बापों ने दोनों को एक दूसरे को सौंपा है तुम परस्पर के जीवन से पुत्रादि लाभ करके अमृतमय जीवन सुखभोग करो।

    ऋषि | देवता | छन्द | स्वर - यम ऋषिः। मन्त्रोक्तः स्वर्गौदनोऽग्निर्देवता। १, ४२, ४३, ४७ भुरिजः, ८, १२, २१, २२, २४ जगत्यः १३ [१] त्रिष्टुप, १७ स्वराट्, आर्षी पंक्तिः, ३.४ विराड्गर्भा पंक्तिः, ३९ अनुष्टुद्गर्भा पंक्तिः, ४४ परावृहती, ५५-६० व्यवसाना सप्तपदाऽतिजागतशाकरातिशाकरधार्त्यगर्भातिधृतयः [ ५५, ५७-६० कृतयः, ५६ विराट् कृतिः ]। षष्ट्यृचं सूक्तम्॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top