यजुर्वेद - अध्याय 17/ मन्त्र 29
ऋषिः - भुवनपुत्रो विश्वकर्मा ऋषिः
देवता - विश्वकर्मा देवता
छन्दः - आर्षी त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
4
प॒रो दि॒वा प॒रऽए॒ना पृ॑थि॒व्या प॒रो दे॒वेभि॒रसु॑रै॒र्यदस्ति॑। कꣳस्वि॒द् गर्भं॑ प्रथ॒मं द॑ध्र॒ऽआपो॒ यत्र॑ दे॒वाः स॒मप॑श्यन्त॒ पूर्वे॑॥२९॥
स्वर सहित पद पाठप॒रः। दि॒वा। प॒रः। ए॒ना। पृ॒थि॒व्या। प॒रः। दे॒वेभिः॑। असु॑रैः। यत्। अस्ति॑। कम्। स्वि॒त्। गर्भ॑म्। प्र॒थ॒मम्। द॒ध्रे॒। आपः॑। यत्र॑। दे॒वाः। स॒मप॑श्य॒न्तेति॑ स॒म्ऽअप॑श्यन्त। पूर्वे॑ ॥२९ ॥
स्वर रहित मन्त्र
परो दिवा परऽएना पृथिव्या परो देवेभिरसुरैर्यदस्ति । कँ स्विद्गर्भम्प्रथमन्दध्रऽआपो यत्र देवाः समपश्यन्त पूर्वे ॥
स्वर रहित पद पाठ
परः। दिवा। परः। एना। पृथिव्या। परः। देवेभिः। असुरैः। यत्। अस्ति। कम्। स्वित्। गर्भम्। प्रथमम्। दध्रे। आपः। यत्र। देवाः। समपश्यन्तेति सम्ऽअपश्यन्त। पूर्वे॥२९॥
विषय - पुन्हा तोच विषय (ईश्वराचे स्वरूप)
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे मनुष्यांनो, (तुम्ही त्या ईश्वराला सत्यतेने जाणून घ्या की जो) (एना) या (दिवा) सूर्य आदी लोकांच्या ही (पर:) पलीकडे (अती दूर वा सर्वत्र व्याप्त) आहे व जो सर्वोत्तम आहे. तो ईश्वर (पृथिव्या) पृथ्वी आदी लोकांच्या (पर:) पलीकडे आहे, तो (देवेभि:) विद्वज्जनांच्या बुद्धीच्या पलीकडे (अगम्य, अनिर्वचनीय) असून दिव्य प्रजाजन ही त्याला जाणू शकत नाहीत. जो (असु रै:) अविद्वान लोकांच्या व दुष्ट-दुर्जन प्रजाजनांच्या (पर:) बुद्धीच्या पलीकडे (अस्ति) आहे. (यत्र) जे परमेश्वर (आय:) प्राणीला तसेच (क, स्वित) कोणत्या (प्रथमम्) विशाल (गर्मम्) ग्रहणीय पदार्थांना (दध्रे) धारण करीत (आहे, त्याला तुम्ही ओळखा (यत् ज्यांना (पूर्वे) पूर्ण विद्येचे ज्ञाता (देवा:) विद्वानांनी (समपश्यन्त) आपल्या ज्ञान रुप चक्षूद्वारा जाणून घेतले आहे, त्याला तुम्ही ब्रह्न जाणा. ॥29॥
भावार्थ - भावार्थ - मनुष्यांनी हे जाणून घ्यावे की जो सर्वांहून सूक्ष्म असून सर्वांहून महान वा अतिश्रेष्ठ आहे, जो सर्वांना धारण करीत, सर्वधर्ता, आहे आणि ज्याला जाणणे हा विद्वज्जनांचा विषय आहे (------- विद्वान व ज्ञानी ऋषीच त्याला जाणू शकतात) तो परमेश्वरच सर्व विद्यांचा मूळ, अनादी आणि चेतनमात्र आहे. तोच ब्रह्म उपासनीय आहे, अन्य कोणी नाही. ॥29॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal