यजुर्वेद - अध्याय 17/ मन्त्र 4
ऋषिः - मेधातिथिर्ऋषिः
देवता - अग्निर्देवता
छन्दः - भुरिगार्षी गायत्री
स्वरः - षड्जः
1
स॒मु॒द्रस्य॒ त्वाव॑क॒याग्ने॒ परि॑व्ययामसि। पा॒व॒कोऽअ॒स्मभ्य॑ꣳ शि॒वो भ॑व॥४॥
स्वर सहित पद पाठस॒मु॒द्रस्य॑। त्वा॒। अव॑कया। अग्ने॑। परि॑। व्य॒या॒म॒सि॒। पा॒व॒कः। अ॒स्मभ्य॑म्। शि॒वः। भ॒व॒ ॥४ ॥
स्वर रहित मन्त्र
समुद्रस्य त्वावकयाग्ने परि व्ययामसि । पावकोऽअस्मभ्यँशिवो भव ॥
स्वर रहित पद पाठ
समुद्रस्य। त्वा। अवकया। अग्ने। परि। व्ययामसि। पावकः। अस्मभ्यम्। शिवः। भव॥४॥
विषय - सभापतीने काय केले पाहिजे (त्याची कर्तव्यें) काय आहेत?) पुढील मंत्रात याविषयी कथन केले आहे –
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे (अग्ने अग्नीप्रमाणे तेजस्वी असलेले सभापती महोदय, आम्ही (राष्ट्राचे नागरिक) (समुद्रस्य) आकाशामधे (अवकया) आपल्याकडून केलेल जाणारे जे रक्षणकर्म आहे (वायुसेनेद्वारे आपण राष्ट्राचा आकाश सुरक्षित व निर्भय केलेला आहे) त्या रक्षणकार्यमुळे आम्ही (त्या) आपणाकडे (परि व्ययामसि) निशंक मनाने येतो. (पावक:) पवित्र कार्य करणारे आपण देखील (अस्त्रभ्यम्) आमच्यासाठी (शिव:) कल्याणकारी (भव) व्हा. (आम्हाला आपल्या आश्रयाखाली सुरक्षित वाटते. आपण आमची ही कामना पूर्ण करा) ॥4॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. ज्याप्रमाणे मनुष्य समुद्रातील (वा आकाशातील) प्राण्यांचे रक्षण करून त्यांना सुखी व निर्भय करतात, त्याप्रमाणे धर्मात्मा रक्षक सभापतीने (राजाने) आपल्या प्रजाजनांचे रक्षण करून त्यांना सदैव आनंदित ठेवले पाहिजे. ॥4॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal