English
यजुर्वेद - अध्याय 17/ मन्त्र 61
ऋषिः - मधुच्छन्दा ऋषिः । सुतजेता ऋषिः
देवता - इन्द्रो देवता
छन्दः - निचृदार्ष्यनुस्टुप्
स्वरः - गान्धारः
2
इन्द्रं॒ विश्वा॑ऽअवीवृधन्त्समु॒द्रव्य॑चसं॒ गिरः॑। र॒थी॒त॑मꣳ र॒थीनां॒ वाजा॑ना॒ सत्प॑तिं॒ पति॑म्॥६१॥
स्वर सहित पद पाठइन्द्र॑म्। विश्वाः॑। अ॒वी॒वृ॒ध॒न्। स॒मु॒द्रव्य॑चस॒मिति॑ समु॒द्रऽव्य॑चसम्। गिरः॑। र॒थीत॑मम्। र॒थीत॑म॒मिति॑ र॒थिऽत॑मम्। र॒थीना॑म्। र॒थिना॒मिति॑ र॒थिना॑म्। वाजा॑नाम्। सत्प॑ति॒मिति॒ सत्ऽप॑तिम्। पति॑म् ॥६१ ॥
स्वर रहित मन्त्र
इन्द्रँविश्वाऽअवीवृधन्त्समुद्रव्यचसङ्गिरः । रथीतमँ रथीनाँवाजानाँ सत्पतिम्पतिम् ॥
स्वर रहित पद पाठ
इन्द्रम्। विश्वाः। अवीवृधन्। समुद्रव्यचसमिति समुद्रऽव्यचसम्। गिरः। रथीतमम्। रथीतममिति रथिऽतमम्। रथीनाम्। रथिनामिति रथिनाम्। वाजानाम्। सत्पतिमिति सत्ऽपतिम्। पतिम्॥६१॥
विषय - जगाची निर्मिती करणाऱ्या परमेश्‍वराविषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे मनुष्यानो, जो परमेश्‍वर (समुद्रव्यचसम्‌) अंतरिक्षाप्रमाणे व्यापक आहे, (रथीनाम्) सुखदायक अशा सर्व भौतिक पदार्थांपेक्षा जो (रथीतम्‌) सर्वाधिक प्रशंसनीय व सुखदायक आहे (जो सुख आणि आनंदाचा मूळ आहे) जो (वाजानाम्) ज्ञानी (गुणी व वीर) उष्टी अशा सर्व लोकांचा (पतिम्) पती आहे, जो (सत्पतिम्‌) विनाशरहित, अविनाशी अथवा अविनाशी कारण आहे, त्या (इन्द्रय्‌) परमात्म्याला (विशए) समस्त (गिर:) वाणी (अनीवृधन्‌) वाढवितात म्हणजे विस्ताराने त्याच्या गुणांचे वर्णन करतात, हे मनुष्यानो, तुम्ही सदैव त्या परमेश्‍वराची उपासना करा ॥61॥
भावार्थ - भावार्थ - सर्व मनुष्यांसाठी हेच कर्तव्य आहे की सर्व वेद ज्याची प्रशंसा करतात, योगीजन ज्याची उपासना करतात आणि ज्यास प्राप्त होऊन मुक्त असा आनंद अनुभव करतात, त्या परमेश्‍वरालाच योग्य इष्ट देव मानावे. ॥61॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal