यजुर्वेद - अध्याय 17/ मन्त्र 83
ऋषिः - सप्तऋषय ऋषयः
देवता - मरुतो देवताः
छन्दः - भुरिगार्ष्युष्णिक्
स्वरः - ऋषभः
2
ऋ॒त॒जिच्च॑ सत्य॒जिच्च॑ सेन॒जिच्च॑ सु॒षेण॑श्च। अन्ति॑मित्रश्च दू॒रेऽअ॑मित्रश्च ग॒णः॥८३॥
स्वर सहित पद पाठऋ॒त॒जिदित्यृ॑त॒ऽजित्। च॒। स॒त्यजिदिति॑ सत्य॒ऽजित्। च॒। से॒न॒जिदिति॑ सेन॒ऽजित्। च॒। सु॒षेणः॑। सु॒सेन॒ इति॑ सु॒ऽसेनः॑। च॒। अन्ति॑मित्र॒ इत्यन्ति॑ऽमित्रः। च॒। दू॒रेऽअ॑मित्र॒ इति॑ दू॒रेऽअ॑मित्रः। च॒। ग॒णः ॥८३ ॥
स्वर रहित मन्त्र
ऋतजिच्च सत्यजिच्च सेनजिच्च सुषेणश्च । अन्तिमित्रश्च दूरेअमित्रश्च गणः ॥
स्वर रहित पद पाठ
ऋतजिदित्यृतऽजित्। च। सत्यजिदिति सत्यऽजित्। च। सेनजिदिति सेनऽजित्। च। सुषेणः। सुसेन इति सुऽसेनः। च। अन्तिमित्र इत्यन्तिऽमित्रः। च। दूरेऽअमित्र इति दूरेऽअमित्रः। च। गणः॥८३॥
विषय - आता या पुढील मंत्रात, विद्वानांनी कसे असावे, याविषयी –
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - जो माणूस (ऋतजित्) ज्ञानाची विशेष वृद्धी करणारा (संशोधक, वैज्ञानिक) (च) आणि (सत्यजित्) सत्य, ??कारण आणि धर्म यांना उन्नती देणारा (सत्यधर्माचा प्रचार-प्रकार करणारा) आहे, (च) आणि जो (सेनजित्) शत्रुसैन्याला (आपल्या रणनीती व योजनांद्वारे) जिंकणारा (च) आणि (सुषेण:) चांगले सैन्य बाळगणारा आहे (च) तसेच जो (अन्तिमित्र:) जवळ राहून नेहमी मित्रवत् सहाय्य करणारा (च) आणि (दूरे अमित्र:) ज्यास पाहून शत्रू दूर पळतात, असा आहे (च) (याशिवाय) जो माणूस याच प्रकारे अन्य सद्गुण धारण करणारा आहे, तोच (गण:) गणनीय वा गणमान्य होतो. ॥83॥
भावार्थ - भावार्थ - जी माणसें विद्या आणि सत्य प्रसार आदी कार्यांना प्रोत्साहन देतात सत्कार्मांची करतात, तसेच मित्रांची सेवा व शत्रूंशी वैर करतात, तीच माणसे या लोकीं प्रशंसनीय ठरतात. ॥83॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal