यजुर्वेद - अध्याय 33/ मन्त्र 51
ऋषिः - कूर्म ऋषिः
देवता - विश्वेदेवा देवताः
छन्दः - त्रिष्टुप्
स्वरः - धैवतः
4
अ॒र्वाञ्चो॑ऽअ॒द्या भ॑वता यजत्रा॒ऽआ वो॒ हार्दि॒ भय॑मानो व्ययेयम्। त्राध्वं॑ नो देवा नि॒जुरो॒ वृक॑स्य॒ त्राध्वं॑ क॒र्त्ताद॑व॒पदो॑ यजत्राः५१॥
स्वर सहित पद पाठअ॒र्वाञ्चः॑। अ॒द्य। भ॒व॒त॒। य॒ज॒त्राः॒। आ। वः॒। हार्दि। भय॑मानः। व्य॒ये॒य॒म् ॥ त्राध्व॑म्। नः॒। दे॒वाः॒। नि॒जुर॒ऽइति॑ नि॒जुरः॑। वृक॑स्य। त्राध्व॑म्। क॒र्त्तात्। अ॒व॒पद॒ इत्य॑व॒ऽपदः॑। य॒ज॒त्राः॒ ॥५१ ॥
स्वर रहित मन्त्र
अर्वाञ्चोऽअद्या भवता यजत्रा आ वो हार्दि भयमानो व्ययेयम् । त्राध्वन्नो देवा निजुरो वृकस्य त्राध्वङ्कर्तादवपदो यजत्राः ॥
स्वर रहित पद पाठ
अर्वाञ्चः। अद्य। भवत। यजत्राः। आ। वः। हार्दि। भयमानः। व्ययेयम्॥ त्राध्वम्। नः। देवाः। निजुरऽइति निजुरः। वृकस्य। त्राध्वम्। कर्त्तात्। अवपद इत्यवऽपदः। यजत्राः॥५१॥
विषय - पुढील मंत्रात तोच विषय -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे (यजत्राः) संगती, (सहयोग आणि ऐक्यभाव यांची वृद्धी) करणार्या (देवाः) विद्वज्जनहो, आपण (अद्य) आज (अर्वाञ्चः) आमच्यासमोर (भयत) या (उपस्थित व्हा) अर्थात आमच्याशी विरूद्ध वागूं नका, (अनुकूल व्हा) (भयमानः) (दुःख आणि संकटाला भिणारा मी (वः) तुमच्या (हार्दि) हृदयात (आ, व्ययेयम्) शिरावे (म्हणजे माझ्याविषयी तुमच्या मनात करूणा उत्पन्न व्हावी) (नः) आपण आम्हाला (सामान्यजनांना) (वृकस्य) चोर अथवा वाघ आदी (निजुरः) हिंसक प्राण्यांपासून (त्राध्वम्) वाचवा. हे (यजत्राः) विद्वांनांचा सत्कार करणार्या (राजपुरूष) लोकहो, तुम्ही (अवपदः) विहीर, खोल खड्डा आदी स्थानात पडण्यापासून (त्राध्वम्) आम्हास वाचवा (सुगम वा सुखकर मार्ग अथवा आचारवान् जीवन व्यतीत करण्याची रीती शिकवा) ॥51॥
भावार्थ - भावार्थ - प्रजाजनांनी राजपुरुषांना अशी प्रार्थना करावी की - हे पूज्य राजपुरूष, (पोलिस-अधिकारी वा पोलिस-शिपाई) तसेच हे विद्वज्जन, आपण सदा आम्हाशी अनुकूल रहा, कपट-धोका आदीने वागू नका आणि आम्हाला भयापासून वाचवा तसेच चोर, वाघ आदी प्राण्यापासून व रस्त्यातील खड्डे-खळग्यांहून आम्हास वाचवा (रस्ते चांगले तयार करा व येणार्या चोर-दरोडेखोरांपासून मार्ग मुक्त ठेवा) ॥51॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal