यजुर्वेद - अध्याय 33/ मन्त्र 68
ऋषिः - कुत्स ऋषिः
देवता - आदित्या देवताः
छन्दः - स्वराट् पङ्क्तिः
स्वरः - पञ्चमः
5
य॒ज्ञो दे॒वानां॒ प्रत्ये॑ति सु॒म्नमादि॑त्यासो॒ भव॑ता मृड॒यन्तः॑।आ वो॒ऽर्वाची॑ सुम॒तिर्व॑वृत्याद॒ꣳहोश्चि॒द्या व॑रिवो॒वित्त॒रास॑त्॥६८॥
स्वर सहित पद पाठय॒ज्ञः। दे॒वाना॑म्। प्रति॑। ए॒ति॒। सु॒म्नम्। आदि॑त्यासः। भव॑त। मृ॒ड॒यन्तः॑ ॥ आ। वः॒। अ॒र्वाची॑। सु॒म॒तिरिति॑ सुऽम॒तिः। व॒वृ॒त्या॒त्। अ॒ꣳहोः। चि॒त्। या। व॒रि॒वो॒वित्त॒रेति॑ वरिवो॒वित्ऽतरा॑। अस॑त् ॥६८ ॥
स्वर रहित मन्त्र
यज्ञो देवानाम्प्रत्येति सुम्नमादित्यासो भवता मृडयन्तः । आ वोर्वाची सुमतिर्ववृत्यादँहोश्चिद्या वरिवोवित्तरासत् ॥
स्वर रहित पद पाठ
यज्ञः। देवानाम्। प्रति। एति। सुम्नम्। आदित्यासः। भवत। मृडयन्तः॥ आ। वः। अर्वाची। सुमतिरिति सुऽमतिः। ववृत्यात्। अꣳहोः। चित्। या। वरिवोवित्तरेति वरिवोवित्ऽतरा। असत्॥६८॥
विषय - पुन्हा तोच विषय -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे (आदित्यासः) सूर्याप्रमाणे तेजस्वी असलेले पूर्ण विद्यावान लोकहो, ज्याप्रमाणे (देवानाम्) विद्वानांचा (यज्ञः) संगतिकारक (मिळून संयुक्तशक्ती, युक्ती वा नीतीने) केले जाणारे युद्ध आदी कार्य (सुम्नम्) सुख मिळविण्यासाठी (प्रत्येति) केले जातात, पण ते कर्म उलटे असूनही (युद्ध करणे, हत्या करणे वाईट कर्म असूनही) त्याचे परिणाम राजासाठी उपकारक होतात, त्याप्रमाणे आपण आम्हाला (मृडयन्तः) सुखी करणारे (भवत) व्हा. तसेच (वः) आपली (वरिवो वित्तरा) (दुःखी, संकटग्रस्ताचे सहाय्य करणारी (सचमतिः) बुद्धी (अर्वाची) आम्हाला अनुकूल असावी आणि (आ, ववृत्यात्) आमच्याशी चांगले आचरण करील, असे करा. तसेच (अहोः) कोणा (अपराधी वा विरोधी मनुष्याची) बुद्धीही चित्) देखील आम्हांसाठी सुखमय व अनुकूल (असत्) होईल, असे करा. ॥68॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. ज्या देशात पूर्ण विद्यावान राजकर्मचारी असतात, तिथे सर्वांचे एकमत होऊन सुखाची पुष्कळ वृद्धी होते. ॥68॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal