यजुर्वेद - अध्याय 33/ मन्त्र 7
ऋषिः - विश्वामित्र ऋषिः
देवता - विद्वांसो देवता
छन्दः - स्वराट् पङ्क्तिः
स्वरः - पञ्चमः
2
त्रीणि॑ श॒ता त्री स॒हस्रा॑ण्य॒ग्निं त्रि॒ꣳशच्च॑ दे॒वा नव॑ चासपर्यन्।औक्ष॑न् घृ॒तैरस्तृ॑णन् ब॒र्हिर॑स्मा॒ऽआदिद्धोता॑रं॒ न्यसादयन्त॥७॥
स्वर सहित पद पाठत्रीणि॑। श॒ता। त्री। स॒हस्रा॑णि। अ॒ग्निम्। त्रि॒ꣳशत्। च॒। दे॒वाः। नव॑। च॒। अ॒स॒प॒र्य॒न् ॥ औक्ष॑न। घृ॒तैः। अस्तृ॑णन्। ब॒र्हिः। अ॒स्मै॒। आत्। इत्। होता॑रम्। नि। अ॒सा॒द॒य॒न्त॒ ॥७ ॥
स्वर रहित मन्त्र
त्रीणि शता त्री सहस्राण्यग्निन्त्रिँशच्च देवा नव चासपर्यन् । औक्षन्घृतैरस्तृणन्बर्हिरस्माऽआदिद्धोतारन्न्यसादयन्त ॥
स्वर रहित पद पाठ
त्रीणि। शता। त्री। सहस्राणि। अग्निम्। त्रिꣳशत्। च। देवाः। नव। च। असपर्यन्॥ औक्षन। घृतैः। अस्तृणन्। बर्हिः। अस्मै। आत्। इत्। होतारम्। नि। असादयन्त॥७॥
विषय - कारागीर आणि विद्वानांनी (तंत्रज्ञांनी) काय करावे -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ -हे मनुष्यांनो, (त्रिंशत्) पृथ्वी आदी तीस (लोक, ग्रह, नक्षत्र आदीनां) (च) आणि (नव) नऊ प्रकारच्या (च) या सर्वांनी तसेच (देवाः) विद्वानांनी आणि (त्रीणि) तीन (शता) शे (त्री) तान (सहस्राणि) हजार कोसाच्या मार्गाला (पृथ्वी आकाश यातील दूर दूरस्थ प्रदेशाला, लोकाला (अग्निम्) अग्नीचा (असपर्यन्) उपयोग घेतला आहे, (त्या अग्नीने निर्मित वाहनाने तीनशे वा तीन हजार दूरीवरील म्हणजे दूर-दूर आकाशातील लोकापर्यंत प्रवास केला आहे) तसा यत्न हे मनुष्यांनो, तुम्हीही करा) (त्या विद्वान वैज्ञानिकांनी) (घृतैः) तूप अथवा पाण्याने (पृथ्वी, अंतरिक्षाला) (औक्षन्) सिंचीत केले आहे (बर्हिः) अंतरिक्षाला आच्छादित केले आहे. (अस्मै) या अग्नीच्या (होतारम्) हवन करणार्यासाठी (आत्, इत्) सर्वतः उपयुक्त व्हावा (नि, सादयन्त) निश्वर अग्नीचा त्यानी जसा उपयोग केला, तसा तुम्हीही करा. ॥7॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोपमा अलंकार आहे. शिल्पी, तंत्रज्ञ आदी कारागीर, अग्नी, जल आदी पदार्थांचा यान-वाहनांमधे उपयोग करून उत्तम, मध्यम आणि निम्न या तीन प्रकारच्या वेगाने शेकडो, हजारो कोसा पर्यंत जाऊ शकतात. ते अग्नी, जल आदीद्वारे आकाशातही जा-ये करू शकतात ॥7॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal