Loading...

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
  • यजुर्वेद - अध्याय 17/ मन्त्र 35
    ऋषिः - अप्रतिरथ ऋषिः देवता - इन्द्रो देवता छन्दः - आर्षी त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    1

    सऽइषु॑हस्तैः॒ स नि॑ष॒ङ्गिभि॑र्व॒शी सꣳस्र॑ष्टा॒ स युध॒ऽइन्द्रो॑ ग॒णेन॑। स॒ꣳसृ॒ष्ट॒जित् सो॑म॒पा बा॑हुश॒र्ध्युग्रध॑न्वा॒ प्रति॑हिताभि॒रस्ता॑॥३५॥

    स्वर सहित पद पाठ

    सः। इषु॑हस्तै॒रितीषु॑ऽहस्तैः। सः। नि॒ष॒ङ्गिभि॒रिति॑ निष॒ङ्गिऽभिः॑। व॒शी। सस्र॒ष्टेति॒ सम्ऽस्र॑ष्टा। सः। युधः॑। इन्द्रः॑। ग॒णेन॑। स॒ꣳसृ॒ष्ट॒जिदिति॑ सꣳसृष्ट॒ऽजित्। सो॒म॒पा इति॑ सोम॒ऽपाः। बा॒हु॒श॒र्द्धीति॑ बाहुऽशर्द्धी। उ॒ग्रध॒न्वेत्यु॒ग्रऽध॑न्वा। प्रति॑हिताभि॒रिति॒ प्रति॑ऽहिताभिः। अस्ता॑ ॥३५ ॥


    स्वर रहित मन्त्र

    सऽइषुहस्तैः स निषङ्गिभिर्वशी सँस्रष्टा स युधऽइन्द्रो गणेन । सँसृष्टजित्सोमपा बाहुशर्ध्युग्रधन्वा प्रतिहिताभिरस्ता ॥


    स्वर रहित पद पाठ

    सः। इषुहस्तैरितीषुऽहस्तैः। सः। निषङ्गिभिरिति निषङ्गिऽभिः। वशी। सस्रष्टेति सम्ऽस्रष्टा। सः। युधः। इन्द्रः। गणेन। सꣳसृष्टजिदिति सꣳसृष्टऽजित्। सोमपा इति सोमऽपाः। बाहुशर्द्धीति बाहुऽशर्द्धी। उग्रधन्वेत्युग्रऽधन्वा। प्रतिहिताभिरिति प्रतिऽहिताभिः। अस्ता॥३५॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 17; मन्त्र » 35
    Acknowledgment

    भावार्थ -
    ( सः ) वह ( वशी ) अपने भीतरी काम, क्रोध, लोभ, मोह मद, मात्सर्य इन छः शत्रुओं पर वश कर्त्ता या राष्ट्र का वशयिता अथवा कान्तिनान् प्रजाओं का प्रिय होकर ( इषुहस्तैः) बाण आदि को दूर फेंकने वाले अस्त्रों को हाथ में लिये । निषङ्गिभिः) खड्गधारी वीरों के साथ ( संस्रष्टा ) मिल कर उनके बीच उत्तम कर्ता धर्त्ता एवं व्यवस्थापक होकर ( गणेन ) अपने गण, सैन्यदल सहित ( युधः ) युद्ध करने वाला होता है । ( सः ) वह ही ( सोमपाः ) सोमरस का पान करने वाला अथवा 'सोम' राजा और राष्ट्र का पालन करने हारा, ( बाहुशर्धी ) बाहुबल, क्षात्रवल से युक्त होकर ( संसृष्टजित् ) खूब परस्पर मिलकर आये, सुव्यवस्थित शत्रु सेनादल का विजेता होता है । (सः) और वह ही ( उग्रधन्वा ) भयंकर धनुर्धर होकर ( प्रतिहिताभिः ) प्रति पक्ष पर फेंके गये बाणों से ( अस्ता ) शत्रुओं का नाशक अथवा ( प्रतिहिताभिः ) साक्षात् धारण की, वशीकृत या मुकाबले पर खड़ी की गयी, अपनी सेनाओं से ( अस्ता ) शत्रु दलपर शस्त्रास्त्रों का फेंकने वाला होता है।

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top