English
यजुर्वेद - अध्याय 11/ मन्त्र 46
ऋषिः - त्रित ऋषिः
देवता - अग्निर्देवता
छन्दः - ब्राह्मी बृहती छन्द
स्वरः - मध्यमः
2
प्रैतु॑ वा॒जी कनि॑क्रद॒न्नान॑द॒द्रास॑भः॒ पत्वा॑। भर॑न्न॒ग्निं पु॑री॒ष्यं मा पा॒द्यायु॑षः पु॒रा। वृषा॒ग्निं वृष॑णं॒ भर॑न्न॒पां गर्भ॑ꣳ समु॒द्रिय॑म्। अग्न॒ऽआया॑हि वी॒तये॑॥४६॥
स्वर सहित पद पाठप्र। ए॒तु॒। वा॒जी। कनि॑क्रदत्। नान॑दत्। रास॑भः। पत्वा॑। भर॑न्। अ॒ग्निम्। पु॒री॒ष्य᳕म्। मा। पा॒दि॒। आयु॑षः। पु॒रा। वृ॒षा॑। अ॒ग्निम्। वृष॑णम्। भर॑न्। अ॒पाम्। गर्भ॑म्। स॒मु॒द्रिय॑म्। अग्ने॑। आ। या॒हि॒। वी॒तये॑ ॥४६ ॥
स्वर रहित मन्त्र
प्रैतु वाजी कनिक्रदन्नानदद्रासभः पत्वा । भरन्नग्निम्पुरीष्यम्मा पाद्यायुषः पुरा । वृषाग्निँवृषणम्भरन्नपाङ्गर्भँ समुद्रियम् । अग्नऽआयाहि वीतये ॥
स्वर रहित पद पाठ
प्र। एतु। वाजी। कनिक्रदत्। नानदत्। रासभः। पत्वा। भरन्। अग्निम्। पुरीष्यम्। मा। पादि। आयुषः। पुरा। वृषा। अग्निम्। वृषणम्। भरन्। अपाम्। गर्भम्। समुद्रियम्। अग्ने। आ। याहि। वीतये॥४६॥
विषय - पुढील मंत्रात पुन्हा तोच विषय कथित आहे -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - (पित्याचे वचन) हे (अग्ने) विद्वान संतान, (कनिक्रदत्) चालत (पळत) आणि (नानदत्) जोराचा शब्द करीत. तसेच (रासभ:) देण्यास योग्य (तरूण व सशक्त) तसेच (पत्वा) भरधाव धावणार्‍या (वाजी घोड्याप्रमाणे (आयुष:) नियत वर्षाच्या मर्यादेच्या (पुरा) आधी तू (मा) (न) (पैतु) मरू नकोस. (पळणारा सशक्त घोडा ज्याप्रमाणे केव्हां केव्हां अचानक अडखळून पडतो आणि मरतो, तसेच तुझे होऊ नये. तू पूर्ण आयुष्य भोगावे, ही पित्याची सदिच्छा) तसेच (पुरीष्यम्) रक्षणाच्या साधनात जे सर्वोत्तम अशा (अग्निम्) विद्युतेला (भरन्) धारण करीत (मापादि) इकडे तिकडे जाऊ नकोस (विद्येतेचा योग्य प्रकारे वापर करीत जा) तसेच (वृषा) अति शक्तीमान (अपाम्) जतांचा (समुद्रियम्) समुद्रातून उत्पन्न होणार्‍या जलाला (गर्भम्) स्वीकरणीय म्हणजे सर्वाप्रय अशा (वृषणम्) वृष्टी करणार्‍या (अग्निम्) सूर्याला (भरन्) धारण करीत (वीतये) सुखप्राप्तीकरिता (आयाहि) आमच्याकडे ये (जल, वृष्टी आणि सूर्य या निसर्गदत्त शक्तींचा उपयोग करीत दीर्घायु हो) ॥46॥
भावार्थ - भावार्थ - राजा आदी मनुष्यांना उचित आहे की आपल्या संततीला विषयलोलुपतेपासून दूर ठेवावे आणि ब्रह्मचर्य-नियमांचे पालन करीत पूर्ण आयुष्य जगण्याची पद्धती सांगावी. तसेच संतानांना अग्नी आदी पदार्थांचे ज्ञान मिळवू धर्मयुक्त व्यवहार करीत आपली उन्नती साधावी ॥46॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal