यजुर्वेद - अध्याय 11/ मन्त्र 48
ऋषिः - त्रित ऋषिः
देवता - अग्निर्देवता
छन्दः - भुरिगनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
4
ओष॑धयः॒ प्रति॑गृभ्णीत॒ पुष्प॑वतीः सुपिप्प॒लाः। अ॒यं वो॒ गर्भ॑ऽऋ॒त्वियः॑ प्र॒त्नꣳ स॒धस्थ॒मास॑दत्॥४८॥
स्वर सहित पद पाठओष॑धयः। प्रति॑। गृ॒भ्णी॒त॒। पुष्प॑वती॒रिति॒ पुष्प॑ऽवतीः। सु॒पि॒प्प॒ला इति॑ सुऽपिप्प॒लाः। अ॒यम्। वः॒। गर्भः॑। ऋ॒त्वियः॑। प्र॒त्नम्। स॒धस्थ॒मिति॑ स॒धऽस्थ॑म्। आ। अ॒स॒द॒त् ॥४८ ॥
स्वर रहित मन्त्र
ओषधयः प्रति गृभ्णीत पुष्पवतीः सुपिप्पलाः । अयँवो गर्भऽऋत्वियः प्रत्नँ सधस्थमासदत् ॥
स्वर रहित पद पाठ
ओषधयः। प्रति। गृभ्णीत। पुष्पवतीरिति पुष्पऽवतीः। सुपिप्पला इति सुऽपिप्पलाः। अयम्। वः। गर्भः। ऋत्वियः। प्रत्नम्। सधस्थमिति सधऽस्थम्। आ। असदत्॥४८॥
विषय - स्त्रियांनी आपले आचरण कसे ठेवावे, पुढील मंत्रात याविषयी सांगितले आहे -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे स्त्रियांनो, तुम्ही (औषधय:) सोमलता आदी औषधींचा उपयोग करा, ज्यामुळे (अयम्) हा (ऋत्विय:) नियमित ऋतुकाळ प्राप्त करून (गर्भ:) गर्भ (व:) तुमच्या (प्रत्नम्) (सधस्थम्) प्राचीन (प्राचीनकाळापासून गर्भधारणेसाठी असलेल्या (सधस्थम्) नियत स्थानात म्हणजे गर्भाशयात स्थित होईल, (या गर्भधारणासाठी) तुम्ही (पुष्पवती:) उत्तम फुलें असलेल्या (सुपिप्पला:) सुंदर स्वास्थ्यप्रद औषधींचा (प्रतिगृणीत) अवश्य ग्रहण करीत जा (गर्भधारणेसाठी या औषधींचे सेवन करीत जा) ॥48॥
भावार्थ - भावार्थ - माता-पित्यांनीं आपल्या मुलींना व्याकरण आदी शास्त्र शिकवून नंतर वैद्यकशास्त्राचे अध्यापन करावे की ज्यामुळे या कन्या रोगनाशक आणि गर्भ धारणाकारक औषधींचे ज्ञान मिळवितील आणि उत्तम संताने उत्पन्न करून सदा आनंदित राहतील. ॥48॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal