English
यजुर्वेद - अध्याय 19/ मन्त्र 13
ऋषिः - हैमवर्चिर्ऋषिः
देवता - यज्ञो देवता
छन्दः - अनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
6
दी॒क्षायै॑ रू॒पꣳ शष्पा॑णि प्राय॒णीय॑स्य॒ तोक्मा॑नि। क्र॒यस्य॑ रू॒पꣳ सोम॑स्य ला॒जाः सो॑मा॒शवो॒ मधु॑॥१३॥
स्वर सहित पद पाठदी॒क्षायै॑ रू॒पम्। शष्पा॑णि। प्रा॒य॒णीय॑स्य। प्रा॒य॒नीय॒स्येति॑ प्रऽअय॒नीय॑स्य। तोक्मा॑नि। क्र॒यस्य॑। रू॒पम्। सोम॑स्य। ला॒जाः। सो॒मा॒शव॒ इति॑ सोमऽअ॒ꣳशवः॑। मधु॑ ॥१३ ॥
स्वर रहित मन्त्र
दीक्षायै रूपँ शष्पाणि प्रायणीयस्य तोक्मानि । क्रयस्य रूपँ सोमस्य लाजाः सोमाँशवो मधु ॥
स्वर रहित पद पाठ
दीक्षायै रूपम्। शष्पाणि। प्रायणीयस्य। प्रायनीयस्येति प्रऽअयनीयस्य। तोक्मानि। क्रयस्य। रूपम्। सोमस्य। लाजाः। सोमाशव इति सोमऽअꣳशवः। मधु॥१३॥
विषय - कोणत्या वा कशा मनुष्यांना सुख लाभते, याविषयी -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे मनुष्यांनो, (प्रायणीयस्य) ज्या कार्यांमुळे उत्तम सुख प्राप्त होतात, त्यांच्या पूर्ततेसाठी (दीक्षायै) यज्ञाच्या नियमांचे पालन करा (रूपम्) सुंदर रूपवान अशा (तोक्मानि) संतानांना (मुला-मुलीना) सोबत घ्या. (क्रयस्य) जीवनावश्यक द्रव्य विकण्यासाठी (रूपम्) त्याचे स्वरूप (स्वच्छ व शुद्ध करा) (शष्पाणि) धान्याला पाखडून, निवडून घ्या आणि (सोमस्य) सोमलता आदी वनस्पतीचे रस तसेच (लाजाः) धान्याच्या लाह्या, (सोमांशवः) सोम वनस्पतीचे तुकडे आणि (मधु) मध आदी पदार्थ आहेत, त्यासर्व पदार्थांची वृद्धी करा (या वस्तू पिकवा, त्यांच्यातील गुण-लाभांविषयी शोध करा) ॥13॥
भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात पूर्वीच्या मंत्रातील (अतन्वय) या क्रियापदाची अनुवृत्ती झाली आहे. जे लोक यज्ञसंपन्न करणाऱ्या सुयोग्य संततीचा निर्माण करतात आणि यज्ञासाठी आवश्यक पदार्थ सिद्ध करतात, ते या जगात सुखी होतात ॥13॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
N/A
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal