Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 19
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 19/ मन्त्र 18
    ऋषिः - हैमवर्चिर्ऋषिः देवता - गृहपतिर्देवता छन्दः - निचृदनुष्टुप् स्वरः - गान्धारः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    3

    ह॒वि॒र्धानं॒ यद॒श्विनाग्नी॑ध्रं॒ यत्सर॑स्वती। इन्द्रा॑यै॒न्द्रꣳसद॑स्कृ॒तं प॑त्नी॒शालं॒ गार्ह॑पत्यः॥१८॥

    स्वर सहित पद पाठ

    ह॒वि॒र्धान॒मिति॑ हविः॒ऽधान॑म्। यत्। अ॒श्विना॑। आग्नी॑ध्रम्। यत्। सर॑स्वती। इन्द्रा॑य। ऐ॒न्द्रम्। सदः॑। कृ॒तम्। प॒त्नी॒शाल॒मिति॑ पत्नी॒ऽशाल॑म्। गार्ह॑पत्य॒ इति॒ गार्ह॑ऽपत्यः ॥१८ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    हविर्धानँयदश्विनाग्नीध्रँयत्सरस्वती । इन्द्रायैन्द्रँ सदस्कृतम्पत्नीशालङ्गार्हपत्यः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    हविर्धानमिति हविःऽधानम्। यत्। अश्विना। आग्नीध्रम्। यत्। सरस्वती। इन्द्राय। ऐन्द्रम्। सदः। कृतम्। पत्नीशालमिति पत्नीऽशालम्। गार्हपत्य इति गार्हऽपत्यः॥१८॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 19; मन्त्र » 18
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - हे गृहस्थजनहो, (अश्विना) एक विद्वान ज्ञानी पति-पत्नी (यत्‌) जो (हविर्धानम्‌) देण्या-घेण्यास योग्य अशा पदार्थांचा संग्रह करतात, तसेच (सरस्वती) एक विदुषी अनुभवी गृहस्थ-स्त्री (यत्‌) जी (आग्नीध्रम्‌) ऋत्विजाकडे जाऊन (ज्ञान आणि ऐश्वर्याची कामना करते) तसेच विद्वानजन ज्याप्रमाणे (इन्द्राय) ऐश्वर्याद्वारे इतरांना सुख देणाऱ्या गृहस्थ-पतीकडे (ऐन्द्रम्‌) ऐश्वर्यप्राप्तीसाठी जातात, (सदः) आणि विद्वत्सभेमधे बसतात व (पत्नीशालम्‌) पती आपल्या पत्नीच्या घराला (कृतम्‌) आपले निवास स्थान करतात, ही सर्व कार्यें (गार्हपत्यः) गृहस्थांच्या कर्तव्य-धर्माला धरूनच आहेत. तुम्ही सर्वजणदेखील त्या कर्तव्यांचे पालन करीत जा ॥18॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात वाचकलुप्तोमा अलंकार आहे. ज्याप्रमाणे ऋत्विज गण यज्ञासाठी आवश्यक सामग्रीचा संचय करून यज्ञ करतात, त्याप्रमाणे गृहस्थ स्त्री-पुरूषांनी देखील आवश्यक ते गृहस्थ-कर्तव्य अवश्य केले पाहिजेत ॥18॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top