Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 19
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 19/ मन्त्र 87
    ऋषिः - शङ्ख ऋषिः देवता - पितरो देवताः छन्दः - भुरिक् पङ्क्तिः स्वरः - पञ्चमः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    3

    कु॒म्भो व॑नि॒ष्ठुर्ज॑नि॒ता शची॑भि॒र्यस्मि॒न्नग्रे॒ योन्यां॒ गर्भो॑ऽअ॒न्तः। प्ला॒शिर्व्य॑क्तः श॒तधा॑र॒ऽउत्सो॑ दु॒हे न कु॒म्भी स्व॒धां पि॒तृभ्यः॥८७॥

    स्वर सहित पद पाठ

    कु॒म्भः। व॒नि॒ष्ठुः। ज॒नि॒ता। शची॑भिः। यस्मि॑न्। अग्रे॑। योन्या॑म्। गर्भः॑। अ॒न्तरित्य॒न्तः। प्ला॒शिः। व्य॑क्त॒ इति॒ विऽअ॑क्तः। श॒तधा॑र॒ इति॑ श॒तऽधा॑रः। उत्सः॑। दु॒हे। न। कु॒म्भी। स्व॒धाम्। पि॒तृभ्य॒ इति॑ पि॒तृऽभ्यः॑ ॥८७ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    कुम्भो वनिष्ठुर्जनिता शचीभिर्यस्मिन्नग्रे योन्यां गर्भोऽअन्तः । प्लाशिर्व्यक्तः शतधारऽउत्सो दुहे न कुम्भी स्वधाम्पितृभ्यः ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    कुम्भः। वनिष्ठुः। जनिता। शचीभिः। यस्मिन्। अग्रे। योन्याम्। गर्भः। अन्तरित्यन्तः। प्लाशिः। व्यक्त इति विऽअक्तः। शतधार इति शतऽधारः। उत्सः। दुहे। न। कुम्भी। स्वधाम्। पितृभ्य इति पितृऽभ्यः॥८७॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 19; मन्त्र » 87
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - (पती वा पुरूष कसा असावा?) तो (कुम्भः) घागर जशी पाण्याने भरलेली असते, तसा तो वीर्य आदी धातूंमुळे असावा. तो (वनिष्ठुः) समानपणे वाटप करणारा (जनिता) संतानोत्पत्तीमधे समर्थ आणि (प्लाशिः) भरपूर आहार देणारा असावा. तो (व्यक्तः) विविध गुणांमुळे प्रख्यात आणि (राचिभिः) उत्तम कर्म करणारा असून (शतधारः) शेकडो चांगल्या गोष्टी वा विचार सांगणारा असावा. (उत्सः) कूप वा स्रोताच्या (न) जलाप्रमाणे (दुहे) (शारीरिक गरजा) पूर्ण करणारा असावा. आणि पत्नी वा स्त्री, (कुम्भी) छोट्या कळशीप्रमाणे असावी. (पतीचेच गुण थोड्या प्रमाणात पत्नीमधे असावेत) दोघांचे कर्तव्य आहे की त्यांनी (पितृभ्यः) पितरांना (घरातील वयोवृद्ध माता-पिता, आजोबा आदींना) (स्वधाम्‌) अन्नभोजन देऊन तुष्ट करावे. तसेच (यस्मिन्‌) ज्या (अग्रे) (योन्याम्‌) गर्भाशयाच्या (अन्तः) आत (गर्भः) गर्भ धारण केला जाईल (पत्नीला गर्भधारणा होईल) असे वागावे आणि गर्भाची निरंतर काळजी घ्यावी ॥87॥

    भावार्थ - भावार्थ - या मंत्रात उपमा अलंकार आहे (दुहे न) या शब्दात उपमा आहे. पती व पत्नीने वीर्यवान्‌, रजस्वती आणि पुरूषार्थी असावे. (घरी आलेल्या) विद्वानाने (सेवेने व आतिथ्याद्वारे प्रसन्न करावे आणि अशाप्रकारे धर्माचे पालन करीत संतानोत्पत्ती करावी ॥87॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top