Loading...
Close
VedicScriptures VedicScriptures
English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 19
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95

मन्त्र चुनें

  • यजुर्वेद का मुख्य पृष्ठ
    • यजुर्वेद - अध्याय 19/ मन्त्र 72
    ऋषिः - शङ्ख ऋषिः देवता - सोमो देवता छन्दः - भुरिक् त्रिष्टुप् स्वरः - धैवतः
    इस मन्त्र को एडिट करें
    2

    सोमो॒ राजा॒मृत॑ꣳ सु॒तऽऋ॒जी॒षेणा॑जहान्त्मृ॒त्युम्। ऋ॒तेन॑ स॒त्यमि॑न्द्रि॒यं वि॒पान॑ꣳ शु॒क्रमन्ध॑स॒ऽइन्द्र॑स्येन्द्रि॒यमि॒दं पयो॒ऽमृतं॒ मधु॑॥७२॥

    स्वर सहित पद पाठ

    सोमः॑ राजा॑। अ॒मृत॑म्। सु॒तः। ऋ॒जी॒षेण॑। अ॒ज॒हा॒त्। मृ॒त्युम्। ऋ॒तेन॑। स॒त्यम्। इ॒न्द्रि॒यम्। वि॒पान॒मिति॑ वि॒ऽपान॑म्। शु॒क्रम्। अन्ध॑सः। इन्द्र॑स्य। इ॒न्द्रि॒यम्। इ॒दम्। पयः॑। अ॒मृत॑म्। मधु॑ ॥७२ ॥

    स्वर रहित मन्त्र

    सोमो राजामृतँ सुत ऋजीषेणाजहान्मृत्युम् । ऋतेन सत्यमिन्द्रियँविपानँ शुक्रमन्धस इन्द्रस्येन्द्रियमिदम्पयो मृतम्मधु ॥

    स्वर रहित पद पाठ

    सोमः राजा। अमृतम्। सुतः। ऋजीषेण। अजहात्। मृत्युम्। ऋतेन। सत्यम्। इन्द्रियम्। विपानमिति विऽपानम्। शुक्रम्। अन्धसः। इन्द्रस्य। इन्द्रियम्। इदम्। पयः। अमृतम्। मधु॥७२॥

    यजुर्वेद - अध्याय » 19; मन्त्र » 72
    Acknowledgment

    शब्दार्थ -
    शब्दार्थ - जो माणूस (ऋतेन) सत्य ज्ञानासह (प्रामाणिकपणे) (अन्धसः) शुद्ध अन्न (संग्रहीत करतो) (सत्यम्‌) सर्व द्रव्यातून उत्तम पदार्थांचे आणि (विपानम्‌) पान करण्याचे विविध साधन (रस, सार आदी) संग्रहीत करतो, जो (शुक्रम्‌) कार्यशीघ्र पूर्ण करून (इन्द्रियम्‌) धन आणि (इन्द्रस्य) परमैश्वर्यशाली जीवाचे (इन्द्रियम्‌) कर्ण आदी इन्द्रियें (सुरक्षित वा अव्यंग ठेवतो) (तो माणूस मृत्यूला जिंकू शकतो) (या शिवाय गार्हस्थधर्माच्या यशस्वितेसाठी) जो (इदम्‌) शुद्ध, स्वच्छ, जल, (पयः) दूश्र, (अमृतम्‌) अमृतरूप ज्ञान अथवा औषधींचे सार आणि (मधु) मध या सर्व जीवनावश्यक पदार्थांचा संग्रह करतो (तो मृत्यूला पराभूत करतो) त्याचप्रमाणे एक (सुतः) सुसंस्कार संपन्न (सोमः) ऐश्वर्यवान आणि प्रेरक (राजा) न्याय करणारा राजा देखील (ऋजीषेण) सहजपणे (मृत्युम्‌) मृत्यूला (अजहात्‌) दूर ठेवतो (जिंकतो) (तात्पर्य हा की शुद्ध अन्न, उत्तम रस प्रामाणिकपणे मिळवलेले ऐश्वर्य, औषधी आणि अन्नादी पदार्थ, हे सर्व मनुष्याला दीर्घायू करतात. तो मृत्यला जिंकू शकतो आणि शेवटी सत्कर्मांचे फळ म्हणून मुक्तावस्था प्राप्त करू शकतो.) ॥72॥

    भावार्थ - भावार्थ - जे लोक श्रेष्ठ शीलवान, चारित्र्य संपन्न असून विद्वज्जनांच्या संगतीत राहतात, ते सर्व शुभलक्षणें प्राप्त करतात आणि मृत्यू रूप दुःखाला दूर ठेवून अंततः मोक्षसुख प्राप्त करतात ॥72॥

    इस भाष्य को एडिट करें
    Top