अथर्ववेद - काण्ड 18/ सूक्त 1/ मन्त्र 30
सूक्त - यम, मन्त्रोक्त
देवता - त्रिष्टुप्
छन्दः - अथर्वा
सूक्तम् - पितृमेध सूक्त
दे॒वोदे॒वान्प॑रि॒भूरृ॒तेन॒ वहा॑ नो ह॒व्यं प्र॑थ॒मश्चि॑कि॒त्वान्। धू॒मके॑तुःस॒मिधा भाऋजीको म॒न्द्रो होता॒ नित्यो॑ वा॒चा यजी॑यान् ॥
स्वर सहित पद पाठदे॒व: । दे॒वान् । प॒रि॒ऽभू: । ऋ॒तेन॑ । वह॑ । न॒: । ह॒व्यम् । प्र॒थ॒म: । चि॒कि॒त्वान् । धू॒मऽके॑तु: । स॒म्ऽइधा॑ । भा:ऽऋ॑जीक: । म॒न्द्र: । होता॑ । नित्य॑: । वा॒चा । यजी॑यान् ॥१.३०॥
स्वर रहित मन्त्र
देवोदेवान्परिभूरृतेन वहा नो हव्यं प्रथमश्चिकित्वान्। धूमकेतुःसमिधा भाऋजीको मन्द्रो होता नित्यो वाचा यजीयान् ॥
स्वर रहित पद पाठदेव: । देवान् । परिऽभू: । ऋतेन । वह । न: । हव्यम् । प्रथम: । चिकित्वान् । धूमऽकेतु: । सम्ऽइधा । भा:ऽऋजीक: । मन्द्र: । होता । नित्य: । वाचा । यजीयान् ॥१.३०॥
अथर्ववेद - काण्ड » 18; सूक्त » 1; मन्त्र » 30
भाषार्थ -
हे परमेश्वर! आप (देवः) देवाधिदेव हैं। (ऋतेन) अनादि नियमों के अनुसार आप (देवान्) दिव्य-जनों की (परिभूः) रक्षा के लिये उन पर घेरा डाले रहते हैं। आप (नः) हमारी श्रद्धामय (हव्यम्) हवियों को (वह) स्वीकार कीजिये। आप (प्रथमः) सर्वश्रेष्ठ और अनादि हैं, (चिकित्वान्) यथार्थवेत्ता हैं। (समिधा) समिधा द्वारा (धूमकेतुः) यज्ञियाग्नि के सदृश प्रकाशमान है (भाऋजीकः) प्रभा में आप सूर्यसदृश हैं, (मन्द्रः) हर्षप्रदाता, (होता) शक्तिप्रदाता, (नित्यः) सदा सत्, तथा (वाचा) निज वाणी द्वारा (यजीयाम्) हमारे यज्ञिय कर्मों को सफल कर देते हैं।
टिप्पणी -
[ऋजीकः= सूर्यः (उणादि ५।५१), दयानन्दभाष्य]