English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
मन्त्र चुनें
यजुर्वेद - अध्याय 12/ मन्त्र 72
ऋषिः - कुमारहारित ऋषिः
देवता - मित्रादयो लिङ्गोक्ता देवताः
छन्दः - आर्ची पङ्क्तिः
स्वरः - पञ्चमः
2
कामं॑ कामदुघे धुक्ष्व मि॒त्राय॒ वरु॑णाय च। इन्द्रा॑या॒श्विभ्यां॑ पू॒ष्णे प्र॒जाभ्य॒ऽओष॑धीभ्यः॥७२॥
स्वर सहित पद पाठकाम॑म्। का॒म॒दु॒घ॒ इति॑ कामऽदुघे। धु॒क्ष्व॒। मि॒त्राय॑। वरु॑णाय। च॒। इन्द्रा॑य। अ॒श्विभ्या॒मित्य॒श्विऽभ्या॑म्। पू॒ष्णे। प्र॒जाभ्य॒ इति॑ प्र॒जाऽभ्यः॑। ओष॑धीभ्यः ॥७२ ॥
स्वर रहित मन्त्र
कामङ्कामदुघे धुक्ष्व मित्राय वरुणाय च । इन्द्रायाश्विभ्यां पूष्णे प्रजाभ्यऽओषधीभ्यः ॥
स्वर रहित पद पाठ
कामम्। कामदुघ इति कामऽदुघे। धुक्ष्व। मित्राय। वरुणाय। च। इन्द्राय। अश्विभ्यामित्यश्विऽभ्याम्। पूष्णे। प्रजाभ्य इति प्रजाऽभ्यः। ओषधीभ्यः॥७२॥
विषय - सैंपाक करणाऱ्या स्त्रीने यत्नपूर्वक सुस्वादु अन्न, व्यंजनादी तयार करावेत, पुढील मंत्रात हा विषय कथित आहे-
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - हे (कामदुधे) (उत्कृष्ट रुचकर सैंपाक करून) आमची भोजनेच्छा पूर्ण करणाऱ्या हे सैपाकीणबाई, भूमी ज्याप्रमाणे (शुद्ध पुष्टिकर) धान्य देते, तद्वत पाककर्माद्ारे रुचकर अन्न शिजवून तू (मित्राय) स्नेहीजनांसाठी (वरूणाय) वरणीय विद्वानांसाठी (च) आणि अतिथी-अभ्यागतांसाठी तसेच (इन्द्राय) परमऐश्‍वर्यशाली (श्रेष्ठी, राजा, धनिक आदी) लोकांसाठी उत्तम सुसंस्कृत अन्न तयार कर. तसेच (अश्‍विभ्याम्‌) भोजन करणाऱ्यांच्या शरीरातील पान-अपान वायूंच्या (पूष्णे) पुष्टतेकरिता आणि (प्रजाभ्य:) आमच्या (गृहस्थजनांच्या) संततीसाठी (औषधीभ्य:) सोमलता आदी औषधी (यव आदी धान्य यांद्वारे सर्वांच्या (कामम्) इच्छेप्रमाणे (सुस्वादु भोजन देऊन त्यांना) (धुक्ष्व) तृप्त कर ॥72॥
भावार्थ - भावार्थ - जी स्त्री वा जो पुरुष सैंपाक करणारा असेल, तिने/त्याने पाकविद्या शिकावी, नंतर सर्वांना प्रिय असे रुचकर पदार्थ तयार करून सर्वांना भोजन द्यावे. ते स्वच्छ व पुष्टिकर अन्न सेवन करून सर्वजण नीरोग राहतील, असे करावे ॥72॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal