English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
मन्त्र चुनें
यजुर्वेद - अध्याय 12/ मन्त्र 59
ऋषिः - मधुच्छन्दा ऋषिः
देवता - अग्निर्देवता
छन्दः - भुरिगुष्णिक्
स्वरः - ऋषभः
3
अग्ने॒ त्वं पु॑री॒ष्यो रयि॒मान् पु॑ष्टि॒माँ२ऽअ॑सि। शि॒वाः कृ॒त्वा दिशः॒ सर्वाः॒ स्वं योनि॑मि॒हास॑दः॥५९॥
स्वर सहित पद पाठअग्ने॒। त्वम्। पु॑री॒ष्यः᳖। र॒यि॒मानिति॑ रयि॒ऽमान्। पु॒ष्टि॒मानिति॑ पुष्टि॒ऽमान्। अ॒सि॒। शि॒वाः। कृ॒त्वा। दिशः॑। सर्वाः॑। त्वम्। योनि॑म्। इ॒ह। आ। अ॒स॒दः॒ ॥५१ ॥
स्वर रहित मन्त्र
अग्ने त्वं पुरीष्यो रयिमान्पुष्टिमाँ असि । शिवाः कृत्वा दिशः सर्वाः योनिमिहासदः॥
स्वर रहित पद पाठ
अग्ने। त्वम्। पुरीष्यः। रयिमानिति रयिऽमान्। पुष्टिमानिति पुष्टिऽमान्। असि। शिवाः। कृत्वा। दिशः। सर्वाः। त्वम्। योनिम्। इह। आ। असदः॥५१॥
विषय - अध्ययन आणि उपदेशाकरिता कोणाची निवड करावी, याविषयी पुढील मंत्रात सांगितले आहे -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - (उपदेशक आचार्यादीप्रत राजाची विनंती) हे (अग्ने) उपदेशक आचार्य वा विद्वान, (त्वम) आपण (इह) या संसारात (वा या राज्यात) (पुरीष्य:) एकमत निर्माण करून स्थापित करून, एकत्व प्रतिपादित करणारे आणि (रयियाम्‌) विद्या व ज्ञानरुप धनाने संपन्न आहा. तसेच (पुष्टिमान्‌) प्रशंसनीय-शारीरिक आत्मिकशक्तीने समृद्ध (असि) आहात. म्हणून आपणांस विनंती की) आपण (सर्वा:) दिश:) सर्व दिशांमध्ये उपदेशास पात्र असे जे जे प्रजाजन आहेत , त्यांना (शिवा:) आपल्या कल्याणकारी उपदेशाद्वारे (कृत्वा) उपकृत करून (स्वम्‌) (योनिम्) सुखदायक आणि दु:खनाशक असे तुमचे जे घर आहे, त्या घरात आम्हांसाठी (आसद:) प्राप्त व्हा. (आम्ही तुमच्या घरी, आश्रयात वा विद्यालयात उपदेशग्रहणासाठी येतो, आपण उपदेश देऊन उपकृत करा)॥59॥
भावार्थ - भावार्थ - राजा आणि बुद्धिमान प्रजाजनांचे कर्तव्य आहे की त्यांनी जितेंद्रिय, धर्मात्मा, परोपकाराविषयी आवड असणारे असे जे जे विद्वज्जन राज्यात असतील, त्यांना प्रजंला धर्मोपदेश करण्यासाठी नियुक्त करावे. तसेच उपदेशक विद्वानांनीदेखील सर्व इच्छुक जनांना सर्वतोपरी प्रयत्न करून उत्तम शिक्षण द्यावे आणि सर्वांना एका धर्मात (विचार व सिद्धांत) यांमध्ये आणून प्रजेतील विरोधवृत्ती नष्ट करून सर्वांना सुखी करावे ॥59॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal