English
साइडबार
यजुर्वेद अध्याय - 12
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
मन्त्र चुनें
यजुर्वेद - अध्याय 12/ मन्त्र 95
ऋषिः - वरुण ऋषिः
देवता - वैद्या देवताः
छन्दः - विराडनुष्टुप्
स्वरः - गान्धारः
5
मा वो॑ रिषत् खनि॒ता यस्मै॑ चा॒हं खना॑मि वः। द्वि॒पाच्चतु॑ष्पाद॒स्मा॒कꣳ सर्व॑मस्त्वनातु॒रम्॥९५॥
स्वर सहित पद पाठमा। वः॒। रि॒ष॒त्। ख॒नि॒ता। यस्मै॑। च॒। अ॒हम्। खना॑मि। वः॒। द्वि॒पादिति॑ द्वि॒ऽपात्। चतु॑ष्पात्। चतुः॑पा॒दिति॒ चतुः॑ऽपात्। अ॒स्माक॑म्। सर्व॑म्। अ॒स्तु॒। अ॒ना॒तु॒रम् ॥९५ ॥
स्वर रहित मन्त्र
मा वो रिषत्खनिता यस्मै चाहङ्खनामि वः । द्विपाच्चतुष्पादस्माकँ सर्वमस्त्वनातुरम् ॥
स्वर रहित पद पाठ
मा। वः। रिषत्। खनिता। यस्मै। च। अहम्। खनामि। वः। द्विपादिति द्विऽपात्। चतुष्पात्। चतुःपादिति चतुःऽपात्। अस्माकम्। सर्वम्। अस्तु। अनातुरम्॥९५॥
विषय - कोणीही औषधी नष्ट वा विकृत करूं नये, याविषयी पुढील मंत्रात कथन केले आहे -
शब्दार्थ -
शब्दार्थ - (वैद्यराज म्हणतात) हे मनुष्यांनो, (अहम्) मी एक वैद्य) (यस्मै) ज्या प्रयोजनासाठी (झुपुड, रोप वा गवतसारख्या वनस्पती) औषधी (खनामि:) उपटतो वा खोदून काढतो, (खनिता) खोदून काढलेली ती औषधी (व:) तुम्हाला (मा) (रिषत्) कोणत्या प्रकारे हानिकारक होऊ नये. तसेच द्यो औषधी (व:) तुमच्या (अस्माकम्) आमच्यासाठी आणि (द्विपात्‌) दोन पायांचे प्राणी मनुष्य आदीसाठी तसेच (चतुष्यात्‌) गौ आयी प्राण्यासाठी (सर्व) एवढेच नव्हे तर सर्वांसाठी (अनातुरम्) रोग निवारक व्हाव्यात, (अशी आमची शुभकामना आहे) ॥95॥
भावार्थ - भावार्थ - जो कोणी चतुर कुशल माणूस औषधींचे रोप, झुडप आदी खोदेल (अथवा उपटावों, पानें तोड आदी रुपाने त्या औषधी प्राप्त करील, त्याने काळजी घ्यावी की) त्या रोप आदींच्या मुळांची हानी होऊ नये. औषधी वृक्ष, लता, रोप आदीपासून जेवढे घेणे आवश्‍यक असेल, तेवढेच घेऊन रोगनिवारणासाठी वापरावे. तसेच त्याचे त्या औषधींच्या पुढील वृद्धी व विकासासाठी यत्न करावे व की ज्यामुळे सर्व प्राणी रोगरूप दु:खापासून दूर राहून सुखी होऊन राहतील ॥95॥
इस भाष्य को एडिट करेंAcknowledgment
Book Scanning By:
Sri Durga Prasad Agarwal
Typing By:
N/A
Conversion to Unicode/OCR By:
Dr. Naresh Kumar Dhiman (Chair Professor, MDS University, Ajmer)
Donation for Typing/OCR By:
N/A
First Proofing By:
Acharya Chandra Dutta Sharma
Second Proofing By:
Pending
Third Proofing By:
Pending
Donation for Proofing By:
N/A
Databasing By:
Sri Jitendra Bansal
Websiting By:
Sri Raj Kumar Arya
Donation For Websiting By:
Shri Virendra Agarwal
Co-ordination By:
Sri Virendra Agarwal